Stichting Paard Verbindt maakt Special Leaders Program mogelijk
Paarden zijn goed voor álle mensen
Verscholen in de bossen van Dennendal, ligt de Prinses Máxima manege. Op deze plek worden paardenactiviteiten aangeboden aan mensen met en zonder beperking. Ook is de manege de pilotplaats van het zogeheten Special Leaders Program, een FPG/KNHS opleidingstraject voor jongeren met een verstandelijke beperking, die met financiële steun van Stichting Paard Verbindt als pilot succesvol werd uitgerold.
Tekst Christien van den Brink Fotografie Fleur Louwe
Het is nog vroeg in de ochtend, maar de zon schittert al door het dennenbos. Er heerst een gezellige drukte op het terrein van de Prinses Máxima Manege. In de kantine zitten een paar lesklanten na te praten onder het genot van een verse bak koffie. Vanuit de ruime stamtafel is er zicht op de lichte binnenbak, waar iemand les krijgt in longeren aan de dubbele lijnen. Achter de kantine, waar een ruim gangpad de bezoeker meeneemt naar de paardenboxen, lopen verschillende jongeren rond.
SPECIAL LEADERS PROGRAM Op de poetsplaats staat Kastor, een slanke Fjord, die een poetsbeurt krijgt van de 18-jarige Yaneiro. De enthousiaste tiener is cliënt bij Stichting Reinaerde, dat op een steenworp afstand van de manege ligt. Twee keer per week is Yaneiro op de manege te vinden, als onderdeel van zijn dagbesteding. Samen met zes andere jongeren met een verstandelijke beperking, volgt hij het Special Leaders Program, een opleiding die door de KNHS en Federatie Paardrijden Gehandicapten (FPG) is ontwikkeld en op de manege als pilot is opgezet. Het programma is geïnspireerd op het KNHS Young Leaders Program, dat als doel heeft om jongeren tussen de 8 en 25 rondom het paard meer te leren over het organiseren van activiteiten en evenementen en persoonlijk te laten groeien.
In beide programma’s gaan deelnemers aan de slag met onderwerpen als: stalmanagement, gezondheid & welzijn, voer, activiteiten en evenementen organiseren, grondwerk & longeren, rondleidingen geven, de taal leren van het paard, veiligheid en nog veel meer. “Onze manege bood het KNHS Young Leaders Program ook al aan. Maar we merkten al snel dat de modules te ingewikkeld waren voor mensen met een verstandelijke beperking, die hier dagbesteding doen", vertelt Jenneke Nijhof tijdens een gesprek aan de grote tafel in de kantine. Zij is bedrijfsleider van de manege en manager van de dagbesteding van Reinaerde en tevens begeleider voor de deelnemers aan het Special Leaders Program.
STICHTING PAARD VERBINDT Ook aangeschoven aan de ruime tafel is Yteke Elte. Zij is penningmeester van Stichting Paard Verbindt, die de pilot financierde en mede mogelijk maakte. Deze stichting, die in 2020 werd opgericht, ondersteunt ook het Young Leaders Program. Yteke legt uit waarom: “De stichting richt zich op projecten waarbij groepen mensen met een afstand tot de maatschappij toegang kunnen krijgen tot therapie en omgang met paarden. Onze stichting wil door middel van de positieve impact van en de omgang met het paard, de ‘weerbaarheid’, het zelfbewustzijn en de zelfstandigheid van mensen met een afstand tot de maatschappij verbeteren. Paarden zijn goed voor mensen en hebben een positieve invloed op de mentale en fysieke gezondheid van de mens.” Ook stimuleert de stichting onderzoek naar de invloed van het paard op het welzijn van de mens en naar de invloed van de mens op het welzijn van het paard (zie kader).
Yteke: “Paarden zijn goed voor mensen en hebben een positieve invloed op de mentale en fysieke gezondheid van de mens”
Yaneiro, die zijn lievelingspaard Kastor inmiddels naar de paddock heeft gebracht, schuift ook aan. “Ik heb veel geleerd tijdens de opleiding", vertelt hij. Opsommend: “Longeren, poetsen, stal uitmesten, Maar knuffelen vind ik het leukst!” Yaneiro, die hiervoor geen enkele ervaring had met paarden, kreeg tijdens het werken op de manege al snel in de gaten dat ieder paard zo zijn eigen karakter heeft. “Ook kan ik inmiddels goed aflezen of een paard blij of juist boos is. Ik weet precies wanneer ik een dier de tijd moet gunnen. Ook als ik zelf even niet lekker in mijn vel zit, dan kan ik ze beter even met rust laten. Paarden nemen mijn gedrag zo over.” Jenneke, die naast hem zit, kijkt trots naar haar leerling. “Yaneiro heeft er echt gevoel voor", vertelt ze. “Hij ziet veel, stelt veel vragen. Ik krijg er echt energie van om de deelnemers te zien groeien. Je ziet dat hun zelfvertrouwen toeneemt. Na het afronden van het programma krijgen ze een diploma, dat doet echt iets met ze.”
SAMENWERKEN CRUCIAAL “We zien veel mensen die tussen wal en schip vallen. Door ze een plek te geven in een bedrijf zoals op deze manege, kunnen we ze weer bij de maatschappij betrekken", beaamt Bineke de Vries. Zij is coördinator bij de Federatie Paardrijden Gehandicapten en schuift als laatste aan bij het gesprek.
Yaneiro met zijn lievelingspaard Kastor.
Longeren is een van de onderdelen waarmee de deelnemers aan de slag gaan.
Yaneiro in gesprek met Yteke van Stichting Paard Verbindt.
Op de foto v.l.n.r: Fenna Westerduin, Yteke Elte, Yaneiro, Jenneke Nijhof en Bineke de Vries.
ONDERZOEK NAAR PAARDENWELZIJN
Paarden zijn goed voor mensen, toch? Omgang met paarden betekent voor de gemiddelde paardeneigenaar lekker buiten zijn, leiderschapsvaardigheden opdoen en in het hier en nu zijn. Maar paarden bieden nog veel meer, weet Stichting Paard Verbindt. De Stichting wil de ‘weerbaarheid’ van mensen met een afstand tot de maatschappij verbeteren, door middel van omgang met paarden. “We weten inmiddels uit wetenschappelijke studies wat paarden kunnen betekenen voor mensen. Of je nu een verstandelijke beperking hebt of niet, iedereen kan voordeel halen uit de omgang met paarden", vertelt Yteke Elte, penningmeester bij Stichting Paard Verbindt. Paarden zijn dus goed voor mensen, maar zijn wij wel goed voor paarden? Om dat laatste te waarborgen financiert Stichting Paard Verbindt onderzoek naar de effecten van mensen op paarden. Yteke: “We ondersteunen educatie en onderzoek om de bewustwording van de verantwoordelijkheid voor paardenwelzijn te bevorderen. We hebben de plicht om ervoor te zorgen dat onze viervoetige partners met respect worden behandeld.” Dankzij onderzoek en bewustwording weten de meeste paardeneigenaren inmiddels wel dat paarden graag in een kudde leven, veel ruimte nodig hebben en het liefst onbeperkt toegang krijgen tot ruwvoer. Maar er valt nog veel meer te leren over paardenwelzijn. Zo blijkt uit onderzoek uit 2015, dat niet alleen mensen last hebben van stress door hun werk, ook paarden kunnen daar last van hebben. Dat heeft de Amerikaanse gedragsdeskundige Robin Foster onderzocht. Het gedrag van de ruiter was voornamelijk de oorzaak van stress, is een van haar bevindingen. Naast het financieren van soortgelijk onderzoek naar paardenwelzijn, ondersteunt de Stichting onderzoek naar de invloed van educatie, therapie en/of sportbeoefening met behulp van paarden voor mensen met een beperking en/of een (financiële) afstand tot de maatschappij. “Een goed voorbeeld van zo’n (lopend) onderzoek is het project Zorghoeven, een groepsbehandeling met inzet van pony’s voor mensen met dementie”, aldus Yteke.
De veelheid aan organisaties die vandaag deelneemt aan het rondetafelgesprek laat zien dat een goede samenwerking cruciaal is om mensen met een hulpvraag goed door te kunnen verwijzen. Yteke van Stichting Paard Verbindt ziet bijvoorbeeld veel individuele vragen bij het stichting binnenkomen die zij niet ondersteunen. “We financieren bijvoorbeeld geen aangepaste spullen, zoals een huifbed, voor een individu. Zo’n aanvraag verwijzen we dan door naar Sportfonds ParaPaard.” Wat alle deelnemers gemeen hebben, is hun overtuiging van de verbindende rol die het paard heeft. Bineke: “Je ziet ook vaak honden of zelfs dolfijnen ingezet worden als therapiedier. Maar de manier waarop paarden verbinding met ons maken is echt uniek. Daarnaast zijn ze groot en heel concreet. Ze ruiken lekker, hebben warme lijven. Je kunt er niet omheen. Yteke vult aan: “Paarden zijn intuïtief. Als ik niet lekker in mijn vel zit, dan voelt een paard dit.”
VAN PILOT NAAR PROGRAM Voor iedereen aan tafel staat vast dat de pilot Special Leaders is geslaagd. En wat hen betreft, zal het daar niet bij blijven. “We zien graag dat meer hippische bedrijven dit programma gaan aanbieden aan mensen met een verstandelijke beperking of (financiële) afstand tot de arbeidsmarkt", legt Fenna Westerduin uit. Zij is naast paardendierenarts, programmamanager van het KNHS Young Leaders Program en betrokken bij de ontwikkeling van de pilot. “Geïnteresseerden kunnen het pakket binnenkort aanschaffen. Ze krijgen dan toegang tot alle lesmodules; samen met een coachhandleiding.” Yteke vult aan: “Het doel is niet om deelnemers op te leiden tot hippische ondernemers, maar om hen meer zelfvertrouwen te bieden. Het programma legt op een speelse manier de link tussen plezier en onderwijs, tussen vrijetijdsbesteding en het ontwikkelen van maatschappelijk waardevolle kwaliteiten.
Yaneiro: “Ik heb veel geleerd tijdens de opleiding. Longeren, poetsen, stal uitmesten, maar knuffelen vind ik het leukst”
EVEN DOUCHEN Voor Yaneiro is het inmiddels de hoogste tijd om weer aan de slag te gaan op de manege. Maar voor hij de tafel verlaat wil hij nog wel iets kwijt. “Ik vind de samenwerking met een paard het allermooiste aan de dagbesteding hier.” “En het buitenzijn, toch?” vraagt Jenneke. “Ja, dat ook", lacht hij. Dat hij na een werkdag op de manege helemaal naar paard ruikt, maakt hem niets uit. “Dan douche je toch gewoon even", besluit hij. <
Fenna: “We zien graag dat meer hippische bedrijven Special Leaders Program gaan aanbieden aan mensen met een verstandelijke beperking of (financiële) afstand tot de arbeidsmarkt”
Bekijk de video voor een nadere kennismaking met het Special Leaders Program op de Máxima Manege.