PROEVEN RIJDEN:
‘Een kunst op zich’
Proeven rijden is een vak apart. Hoe fijn je paard ook in de training voor elkaar is, het is geen garantie op een goed resultaat in de proef. Cindy Heijligers, disciplinespecialist bij de KNHS en Lichte Tour-jurylid en -amazone geeft je tips om de proef optimaal te kunnen rijden en daarnaast voorziet Kim Jacobi, geroutineerd amazone en instructeur, je van praktische adviezen in een podcast.
Tekst Steef Roest Beeld Arnd.nl, Fleur Louwe/Paard&Sport
“Succesvol proeven rijden staat of valt met een goede voorbereiding”, begint de ervaren Cindy Heijligers haar verhaal. “In het proevenboekje staat allerlei informatie die je kunt gebruiken ter voorbereiding. Je kunt er vinden op welke onderdelen je wordt beoordeeld en welke oefeningen in de verschillende klassen worden gevraagd. Het helpt om video’s van de proeven te bekijken in de KNHS dressuurproevenapp. Daar kun je zien hoe andere ruiters de proef in het geheel of bepaalde onderdelen rijden. Je krijgt ook tips voor bepaalde oefeningen. Zo kun je zo goed mogelijk voor de dag komen.”
In de KNHS dressuurproevenapp vind je ook video’s van de F-proeven terug, zoals deze F15A proef.
COMMUNICEREN “Juryleden beoordelen proeven aan de hand van het Skala der Ausbildung”, antwoordt Cindy als gevraagd wordt hoe er vanaf C naar een proef wordt gekeken. “Begin je in een lagere klasse? Dan ligt de nadruk bij de beoordeling met name op de takt en ontspanning. Je moet laten zien dat je controle hebt over het tempo van je paard en dat je de juiste hulpen kunt geven voor de gevraagde oefeningen. Zelf blijf je daarbij in balans en je gaat mee met de bewegingen van het paard. Ik zie graag een paard dat in een constant tempo vloeiend door de baan gaat, met een ruiter die de beweging niet stoort. Als je deelneemt aan wedstrijden, krijg je de kans om in een proef aan de jury te laten zien waar je staat in de training. Het hoeft niet om winstpunten of prijzen te gaan, het is juist een goede manier om te toetsen waar je op dat moment staat met de opleiding met je paard. Door proeven te rijden, kun je met de tips en tops van de jury je paard thuis weer ontwikkelen.”
CONSTANT BEELD OF VEEL EXPRESSIE? We kunnen het niet vaak genoeg zeggen: harmonie is het grootste goed in de dressuursport. “Denk er altijd aan dat een constant en vloeiend beeld de hoogste punten oplevert. Dat is wat we graag willen zien. Een paard dat ontspannen in harmonie met zijn ruiter door de baan heen gaat, is prettig om naar te kijken. Het is niet nodig om met veel bravoure door de baan te rijden. Het belangrijkste is dat je aan de jury laat zien dat je je paard aan het opleiden bent.”
OP DE LETTER RIJDEN Een proef waarin de onderdelen netjes op de letter worden uitgevoerd, wordt hoger gewaardeerd en is in de regel mooier om naar te kijken. Volgens Heijligers mogen overgangen uitgevoerd worden als de ruiter bij de letter is. “In de lagere klassen mag je overgangen tussen de letters rijden. Maak daar gebruik van, want het geeft je de kans om de overgang voor te bereiden. Je laat daarmee zien dat je bewust en gecontroleerd een proef door kan rijden. Het is daarbij belangrijk dat het paard ontspannen blijft. De aanleuning is correct, constant en met een soepele verbinding.
‘Vanuit het juryhokje is heel goed te zien welke combinaties op elkaar afgestemd zijn’
Zeker in de klasse B en L heb je veel tijd om je oefeningen of figuren voor te bereiden. Bij het van richting veranderen kun je het beste de oren van je paard als uitgangspunt nemen. Als je de bordjes tussen de oren door kunt zien, weet je zeker dat je de juiste lijn te pakken hebt. Door van onderdeel naar onderdeel te rijden, zorgvuldig hoeken te rijden en elk onderdeel nauwkeurig voor te bereiden, is het zichtbaar dat je bewust met je paard aan het communiceren bent. Vanuit het juryhokje is het heel goed te zien welke combinaties op elkaar afgestemd zijn. Die combinaties zetten een proef neer die oogt als één groot geheel, met een totaalbeeld dat energiek en harmonieus is.”
AC-LIJN “Alle proeven beginnen en eindigen op de AC-lijn. Het is daarom goed om de AC-lijn geregeld mee te nemen in de training. Veel ruiters vinden het lastig om mooi recht en in balans de AC-lijn te rijden. Om dit onderdeel goed te kunnen rijden begin je bij de voorbereiding van de wending bij A. Zorg dat je een vloeiende wending rijdt en niet te abrupt afwendt. Richt het paard daarna recht en rijd in een constant tempo richting C. Daarbij blijven paard en ruiter in balans. Bij C rijd je wederom een vloeiende wending. Mocht je onverhoopt toch naast de middellijn uitkomen, stuur het paard dan rustig richting de middellijn en blijf daarbij voorwaarts naar de hand toe rijden. Te veel bijsturen resulteert vaak in slingeren en dan is het lastig om het onderdeel nog correct te tonen. Het belangrijkste is dat je de AC-lijn met overtuiging mag rijden, als ruiter mag je het idee hebben dat je het juryhok in wil rijden.”
Alle proeven beginnen en eindigen op de AC-lijn. Het is daarom goed om de AC-lijn geregeld mee te nemen in de training.
VERRUIMINGEN In het onderdeel verruimen is een paard met veel kwaliteit vaak in het voordeel, maar dat betekent niet dat een wat eenvoudiger paard geen hoge cijfers kan scoren voor de midden- of uitgestrekte gangen. “Lees goed wat er precies gevraagd wordt in de proef die je rijdt”, legt Cindy uit. “In de klasse B en L1 worden bijvoorbeeld enkele passen verruimen gevraagd. Dan heb je voldoende tijd om de diagonaal op te rijden. Bereid de wending in de hoek goed voor en zorg dat je de wending vloeiend inzet om vervolgens je paard recht te richten. Daarna kun je een paar passen verruimen om vervolgens weer duidelijk terug te rijden op diezelfde diagonaal. Je werkt de oefening af door met een vloeiende wending richting de hoek te rijden. Ik zie vaak dat ruiters zich richten op het naar voren rijden, maar die overgang terug onvoldoende laten zien. Het bewust rijden van die overgangen wordt vaak overgeslagen, terwijl dat het een belangrijk onderdeel uitmaakt van het cijfer. Het is ook niet de bedoeling dat je paard alleen maar harder gaat, want het gaat juist om het verruimen van de passen niet om harder draven of galopperen. Probeer de paslengte te verlengen en het totale frame van het paard ook wat te verlengen. Zorg er voor dat de passen langzaam groter worden en dat je met behoud van takt het maximale van je kunnen toont. Alleen maar versnellen en over je tempo gaan, is nooit mooi, zeker niet als je een paard hebt dat moeite heeft met de oefening.”
De dressuurproevenapp bevat allerlei korte tips van diverse pro’s. In deze video de drafverruiming, zoals gevraagd in de klasse M.
‘Het bewust rijden van overgangen wordt vaak overgeslagen, terwijl dat juist punten oplevert’
ZIJGANGEN “Dressuuroefeningen zijn bedoeld om de basis te verbeteren en je paard als een atleet steeds verder op te leiden. In de zijgangen draait het er bijvoorbeeld om dat je de takt en balans kunt behouden en je paard daarbij in een correcte aanleuning voorstelt. Zo kun je een vloeiend beeld neerzetten. Ik zie nogal eens ruiters die harder gaan werken, te veel stelling vragen, te weinig buiging hebben of totaal anders op hun paard zitten als een zijgang in beeld komt. De voorbereiding van een zijgang begint vaak al in de hoek. Neem daar de tijd voor. Laat ook duidelijk zien dat je je paard weer recht richt. Het is zonde als je daar punten op verliest.”
Een complete proef uit de app (klasse M1) voorzien van commentaar door KNHS hoofdofficial Mariëtte Sanders.
BASISVOORWAARDEN “Het is voor een jury heel fijn om te zien dat een ruiter samen met zijn paard een harmonieuze proef toont met behoud van regelmaat, ontspanning, impuls en met een constante soepele verbinding. Op ieder niveau zien wij graag deze basis terugkomen en dat vormt een belangrijk onderdeel van je cijfer”, besluit Heijligers. “Een oefening mag mislukken. Zolang je maar kunt laten zien dat de basis voor elkaar is, kun je nog een prima score halen. De basisvoorwaarden moeten passen bij het niveau. Een Z-paard heeft een andere aanleuning dan een B-paard en in het ZZ-Licht zien we graag meer verzameling dan in het Z1. Om tot een hogere score te komen, moet je niet alleen de oefeningen perfectioneren, maar vooral veel werk maken van de basis.” <
WIE IS CINDY HEIJLIGERS?
De uit het Limburgse Haler afkomstige Cindy Heijligers (1980) werkt sinds 2022 als disciplinespecialist (dressuur, para-dressuur en voltige) bij de KNHS. Een disciplinespecialist is binnen de bond verantwoordelijk voor het (door)ontwikkelen van een discipline en het bijbehorende sportbeleid. Cindy is jurylid tot en met de Lichte Tour en KNHS Instructeur Wedstrijdsport (niveau 4). In de wedstrijdsport reed Heijligers in het verleden Zware Tour. Met de Everdale-zoon Ivanhoe MC maakt ze binnenkort de overstap van de Lichte Tour naar de Zware Tour.
NU VERKRIJGBAAR: NIEUWE KNHS DRESSUURPROEVENAPP! De KNHS dressuurproevenapp is de ideale tool voor iedereen die dressuurproeven rijdt. Je vindt er alle proeven uit het proevenboekje in terug. Naast het kunnen inzien, inspreken en bekijken van video’s van de proeven en de tips van de professional is deze nieuwe app voorzien van meer videocontent die je kunt gebruiken bij jouw wedstrijdvoorbereiding. De app bevat verder een checklist, te gebruiken bij het inpakken van je spullen voordat je op wedstrijd gaat en voorziet je van relevante informatie rondom je wedstrijd, zoals het schema te rijden proeven, snelle toegang tot de wedstrijdreglementen en een nieuwsfunctionaliteit. De app is eind februari gelanceerd en is tot 24 maart gratis te gebruiken. Hierna kost de app 1,99 euro per maand. Het abonnement is eenvoudig af te sluiten en op te zeggen via de appstores. Kijk hier voor meer informatie.
LUISTER NAAR DE PODCAST MET KIM JACOBI
Voor de ene ruiter is het op wedstrijd gaan de normaalste zaak van de wereld, een ander is een week van tevoren al aardig van slag. Alle eerste keren zijn spannend, maar een goede voorbereiding kan je helpen. Paard&Sport-redacteur Steef Roest sprak met instructeur en Grand Prix-amazone Kim Jacobi over wedstrijddebuten: of het nu jouw eerste keer is, of de eerste keer dat je met een groen paard op pad gaat, Kim heeft allerlei adviezen voor je.