Barteld Bartelds & Andries Emmink
‘Zolang ik nog zo fit ben, ga ik graag door’
Met hun prachtige leeftijd zijn Barteld Bartelds (90, foto links) en Andries Emmink (81, rechts) nog altijd actief betrokken bij de paardensport. Bartelds fungeert wekelijks als springjurylid en Emmink rijdt in de mensport. Als we de heren uit Drenthe ter ere van 100 jaar KNHS bij elkaar brengen, vliegt al snel de ene na de andere anekdote over tafel. Bijzonder scherp en helder blikken de mannen terug op hun lange, nog altijd actieve carrière in de paardensport.
Tekst Bettine van Harselaar Beeld Sushilla Kouwen
Voor het interview komen we samen op het landbouwbedrijf waar Barteld Bartelds al zijn hele leven woont. Inmiddels wordt dit bedrijf gerund door zoon Jan, maar Bartelds senior stapt nog regelmatig op de trekker om te helpen. Dagelijks maakt hij een rondje langs de springpaarden van zijn zoon. Ook Andries Emmink woonde lange tijd op een boerderij. Zijn pony’s staan alweer enige tijd bij zijn dochter Janneke op stal. Met zijn dochters bedrijft hij fanatiek de mensport.
Hoe bent u in aanraking gekomen met de paardensport? Emmink: “Op mijn vijftiende begon ik met paardrijden. Eerder mocht ik dat niet. Paardrijden was volgens mijn ouders voor ‘de andere mensen’. Dat was een standsverschil, dat was toen gewoon zo. Daarom ging ik eerst naar korfbal. Ik heb net zolang gezeurd tot ik wel mocht rijden. Uiteindelijk mocht ik van mijn vader bij de rijvereniging, op één voorwaarde: als het paard verkocht kon worden, dan ging ‘ie weg. En dat heb ik geweten! Ik ben nooit verder gekomen dan L dressuur en L springen. Toen mijn jongere broers Egbert (later een bekend tuigpaardenrijder, red.) en Henk ook begonnen te rijden, werd het iets anders. De paarden zitten bij ons in het bloed, daar konden we niks aan doen.”
Bartelds: ‘Vroeger gingen we als het kon te paard naar concours en dan reed er een wagen voorop waar we alle spullen en voer op legden’
Bartelds: “Als veertienjarige zat ik voor het eerst echt in het zadel. Hier in de buurt waren enkele boerenjongens van mijn leeftijd die al bij de paardensport waren. Ik voelde er wel voor, dus zodoende kwam ik er ook bij. Toen ik 39 was, kon ik om gezondheidsredenen geen paard meer rijden. Ik heb L dressuur gereden en M springen. In die tijd werkten wij ook met de paarden. We hadden nog geen trekker. Ik durf niet precies te zeggen tot wanneer we met de paarden op het land actief waren, maar zeker tot ik een jaar of negentien, twintig was. Toen kwam er een trekker voor terug en zijn de paarden voor het rijden gebleven. Ook daarna zetten we de paarden nog wel eens in met de aardappelenteelt.”
Werd er met dezelfde paarden gewerkt en gereden? Emmink: “Jazeker. Toen was dat niet anders. Ook wij hebben heel lang met de paarden doorgewerkt op het land. Wij waren een van de laatsten die stopten met het werken met de paarden. Tegenwoordig vinden mensen het zielig. De paarden die vroeger al de hele dag mee waren geweest naar het werk, stonden ’s avonds nog steeds met de oortjes erop als ik met het zadel aankwam. Dan gingen we naar de club. Die paarden waren dan nog steeds blij, ook al waren ze ’s ochtends om zes uur begonnen met werken. Dat is niet meer te vergelijken.”
Ik vind het jureren nog steeds net zo mooi als vroeger’
Barteld Bartelds: (1932, Gieterveen) is geboren en getogen op de boerderij waar hij nog altijd woont. Inmiddels runt zijn zoon Jan het landbouwbedrijf. Als veertienjarige begon hij met rijden en als negentienjarige werd hij jurylid, inmiddels dus al bijna 71 jaar. Als negentigjarige is hij momenteel het oudste actieve jurylid in Nederland en nog iedere donderdag rijdt hij zelf naar Tolbert om daar te jureren.
Hoe zag uw paardensportcarrière eruit? Emmink: “Ik reed maar tot mijn 23e. Toen ben ik getrouwd en was het klaar. Maar toen mijn tweede dochter, Janneke, zeven jaar was, was mijn broer zo aardig om een pony te kopen. Uiteindelijk ben ik twintig jaar met haar mee geweest: van deze pony ging het naar een grotere pony, nog een grotere pony en toen een paard. Toen ze 27 was kreeg ze een baby en is ze gestopt. Maar de paarden stonden er nog, dus ik stond een beetje voor het blok. Toen heb ik dat paard voor de kar gezet en ben ik begonnen met mennen. Pas in 1995 begon ik met wedstrijden rijden. Dat wilde ik eerst niet, maar mijn instructeur zei: ‘In Exloo hebben we binnenkort een mooie kleine wedstrijd.’ Ik zei: ‘Dat doe ik niet, ik heb geen eigen menwagen, ik ga niet.’ Mijn instructeur zei: ‘Maar je hebt wel een peerd en een tuug, die kar heb ik wel voor je staan.’ Dus zo ging ik wedstrijd rijden. Tot ik in 1998 een hartaanval kreeg en een poosje geen auto mocht rijden. Mijn oudste, Geja, die toen nog niet zo van paarden hield, zei: ‘Ik ga met je mee.’ Toen ze drie keer mee was geweest vond ze het toekijken vanuit de kantine niet zo leuk meer en probeerden we of ze ook op de kar erbij kon. Zo begon zij eveneens met mennen. Mijn andere dochter, die altijd gereden had, is later weer begonnen en kocht voor het mennen een pony. Ze ment nog steeds en ook mijn kleindochter heeft al gereden. Heel bijzonder was dat we een keer met drie generaties op de Hippiade mochten starten: ik, mijn dochter Janneke en kleindochter Sandra. Zo’n dag doet wat met je. Dat was een mijlpaal!”
Emmink: ‘Heel bijzonder was dat we een keer met drie generaties op de Hippiade mochten starten’
Dhr. Bartelds, heeft u de liefde voor het paard ook aan een volgende generatie doorgegeven? Bartelds: “Mijn kinderen hebben alle drie ponygereden. Jan ging zelfs naar het Europees kampioenschap springen met zijn pony. Dat was in Kopenhagen in 1979. Ik ben zelf niet mee geweest. Het was te druk met de oogst op de boerderij. Ik bracht Jan naar Ermelo met de vrachtauto. Toen we daar kwamen, stond er een kleine wagen en daar moesten alle vijf de pony’s op. Ik zei: ‘Ik geloof nooit dat ze daar alle vijf op kunnen.’ En inderdaad, toen er vier opstonden, was de wagen vol. Ik bood aan dat ze mijn auto mee mochten nemen. Een van de chauffeurs, die op de andere wagen zou zitten, reed toen mijn auto naar Kopenhagen. Van de kleinkinderen hebben er twee ponygereden, maar nu niet meer. Ik weet niet of ik dat jammer vind. De kinderen van Jan zijn nu vier en zes, het kan nog. Dus eigenlijk moet er nu wel een keer een pony komen”, lacht hij hardop. “En als ik nog zo goed ben als nu, dan ga ik ook met ze mee. Als het alleen bij jureren blijft, vind ik dat ook mooi. Ik doe het graag en mag de sport graag zien. Je bent onder de mensen en blijft betrokken. Ik vind het nog steeds net zo mooi als vroeger. Zolang het kan, ga ik er graag mee door.”
Emmink: Mensen moeten elkaar misschien wat meer de dingen blijven gunnen’
Wij waren een van de laatsten die stopten met het werken met de paarden’
Andries Emmink (1941, Ruinerwold) begon op zijn vijftiende met paardrijden, hoewel dat volgens zijn ouders eigenlijk boven hun stand was. Onder het zadel reed hij L dressuur en L springen, daarna werden de paarden meestal verkocht. Momenteel is hij met pony’s actief in de mensport en is met zijn 81 jaar – samen met Dhr. Boers uit Den Haag – de oudste nog actieve wedstrijdsporter in Nederland. Emmink doet daarnaast nog vrijwilligerswerk op de manege voor gehandicapten.
Zijn er veel verschillen tussen toen en nu? Bartelds: “Ja, natuurlijk is het wel veranderd. De regels zijn anders. De paarden zijn veel moderner geworden. De sport wordt steeds meer ieder voor zich. Vroeger gingen we als het kon te paard naar concours en dan reed er een wagen voorop waar we alle spullen en voer op legden. Aan het einde van de dag was er een parade. Maar de tijden veranderen.”
Emmink: “Mensen moeten elkaar misschien wat meer de dingen blijven gunnen. En vroeger duurden wedstrijden de hele dag. Nu willen mensen op een wedstrijd de uitslag al bijna hebben voordat ze gereden hebben. Ze zetten het paard weg, stormen de kantine in en willen meteen hun protocollen mee.”
Zijn er dingen die u tegenwoordig mist? Emmink: “Iedere tijd heeft zijn eigen bekoring. Bijvoorbeeld het lesgeven van vroeger; dat was soms bijna drillen. Dat kan tegenwoordig niet meer. Wat ik wel altijd prachtig vond, was achttal rijden. Geweldig.”
Bartelds: “Ja, dat heb ik ook gedaan. Ik heb ze ook nog lesgegeven en was commandant voor Zuidlaren.”
Emmink: “Vroeger moesten we ook eerst een caprilliproef doen voordat we mochten springen.”
Emmink: ‘Graag zou ik nog een keer tandem en een keer vierspan rijden’
Hoe volgt u de sport momenteel? Bartelds: “Natuurlijk via het jureren. Vroeger ging ik altijd samen met mijn vrouw naar de Nederlandse Kampioenschappen Springen in Mierlo. Daar gingen we vier dagen naartoe. En bij Jan Tops zijn we eveneens geweest. Daar hebben we genoten van de sport. Er zit veel verschil in het rijden, maar sommigen kunnen het echt fantastisch, zoals Jur Vrieling, Michael Greeve of Willem Greve. Dat zijn super sporters.” Emmink: “Ik volg de sport zeker. Het is mooi dat er tegenwoordig veel vanuit huis te volgen is. En natuurlijk rijd ik zelf nog wedstrijden, maar langzaam doe ik vanwege mijn leeftijd steeds meer over naar mijn dochters. De pony’s en de wagens zijn al van hen, de tuigen zijn nog van mij.”
Heeft u nog een wens of droom? Emmink: “Graag zou ik nog een keer tandem rijden en een keer vierspan rijden. Maar ik weet niet of dat nog gaat gebeuren. Langzaam ben ik alles aan het afbouwen. Ik heb één geluk. Als ik mee naar de concoursen ga, wordt alles ingespannen. Mijn dochters zeggen dan: ‘Trek je kleren maar aan en ga zitten.’ We hebben een heel leuk team samen.” Bartelds: “Nee hoor, dat heb ik op mijn leeftijd niet meer. Behalve zo lang mogelijk gezond blijven. De laatste jaren, toen mijn vrouw ziek was, heb ik het wel gemist dat we niet meer naar Mierlo konden. Van de zomer hoop ik zoiets toch weer eens te doen.” <
Bartelds: ‘De paarden zijn veel moderner geworden’
Vier 100 jaar KNHS met ons mee!
De KNHS bestaat dit jaar 100 jaar en dit willen we samen met jou vieren! Op 14 april 1923 werd in aanloop naar de Olympische Spelen in Parijs van 1924 de Nederlandse Hippische Sportbond (NHS) opgericht. Nu staan we opnieuw aan de vooravond van de Olympische Spelen in Parijs 2024. Op onze social media en op verschillende evenementen zoals onder The Dutch Masters en CHIO Rotterdam vind je ons dit jaar daarom met de leukste activiteiten en winacties rondom onze verjaardag. Houd onze social media goed in de gaten en volg ons via @KNHSpaardensport voor de wekelijkse paardensport highlights en weetjes van de afgelopen 100 jaar.