Paard&Organisatie | INSTRUCTEURS IN GESPREK
INSTRUCTIE
Door de jaren heen....
Van een autoritaire instructeur in het midden van de baan naar een instructie-cultuur waarin veel meer wederzijds overleg is tussen ruiter en instructeur. Het is slechts één van de ontwikkelingen die de instructie in de paardensport onderging. Het 100-jarig bestaan van de KNHS vormt daarom een mooie aanleiding om eens terug te blikken op instructie door de jaren heen, maar vooral om een blik vooruit te werpen: hoe houden we het niveau van instructie –en daarmee rijden– hoog?
Tekst Bettine van Harselaar Beeld Arnd Bronkhorst
Even voorstellen
>> (v.l.n.r.) Hester Bransen (39) runt het Ruitergevoel trainingscentrum. Ze was Instructeur van het Jaar 2019, rondde de opleiding Wedstrijdsport Dressuur af en is daarnaast examinator voor de instructeursopleidingen van de KNHS Academy.
>> Kris de Vries (22) is Lichte Tour-amazone en werkte bij Anky van Grunsven en Dinja van Liere. Ze heeft de opleiding Basissport Allround net voltooid.
>> Myrthe Ottens (24) is een ambitieuze springamazone en net geslaagd voor Basissport allround.
>> Ingrid Sonneveld (62) reed ZZ-springen, Z-dressuur en Z-eventing. Ze geeft al vele jaren les en heeft HI4 Wedstrijdsport Allround afgerond. Daarnaast is ze docent bij de KNHS Academy.
We zijn te gast bij de KNHS, waar op dat moment ORUN-examens plaatsvinden. Voor Ingrid Sonneveld en Hester Bransen is het afleggen van dat examen alweer even geleden, maar voor Kris de Vries en Myrthe Ottens niet; zij slaagden vorig seizoen. Met deze vier instructeurs gaan we in gesprek over de ontwikkelingen in de instructie. Daaruit blijkt vooral dat het geven van instructie écht een vak is, maar ook een vak dat de laatste jaren veel verder gaat dan het geven van rij-instructie alleen.
Wanneer we enkele decennia teruggaan in de tijd is het geven van instructie aan combinaties veel veranderd. De groepslessen op de vereniging worden steeds minder druk bezocht, maar privélessen lijken niet aan te slepen. Ook de instructeursopleidingen zijn veranderd. Wat zijn de verschillen tussen toen en nu? Ingrid: “Ja er is veel verschil vind ik. Vroeger was denk ik het niveau van de opleiding hoger. Wij moesten al kunnen rijden en de meesten van ons hadden een eigen paard, want we moesten op Z niveau examen doen. Dressuur én springen. Tegenwoordig stromen er zelfs aspirant instructeurs in die nog nooit een eigen paard hebben gehad en nog nooit een wedstrijd hebben gereden. Daardoor weten ze minder wat er speelt en wat er gevraagd wordt.” Hester: “Waar nu moeilijker over gedaan wordt is om op elkaars paard te rijden. Doorgaans vinden cursisten het niet vervelend om op andermans paard te rijden, maar wel om hun paard af te staan aan een ander.”
Ingrid: ‘Een heel goede ruiter is niet altijd een heel goede instructeur’
Myrthe: “Wat ik wel positief vind is dat je het tegenwoordig veel makkelijker met elkaar over dingen kunt hebben. Bijvoorbeeld door eens te overleggen met een ruiters wat ze voelen, hoe pakken we dit aan? Vroeger had je vaak maar te luisteren. Met elkaar sparren kan positief uitpakken.”
Dat iemand zowel Z springen als dressuur rijdt, komt tegenwoordig minder vaak voor. Er wordt veel meer voor één discipline gekozen. Toch moet er in de basisopleiding van de ORUN zowel worden gesprongen als gedressuurd. Ingrid: “Het is altijd goed om feeling met een andere discipline te krijgen. Vorig jaar had ik een groep waarbij alle ruiters nog bijna nooit gesprongen hadden, zelfs geen balk gelopen. Voor degene die de dressuur gaf was het een makkie, maar ik moest ze allemaal leren springen. Ze komen het parcoursje wel rond, maar tijdens het lesgeven zien of afstanden kloppen en of de lijntjes goed staan, dat is lastig.”
Kris: ‘Er zijn veel mensen die mij via mijn socials dingen vragen over de sport’
Kris: “Het is super dat er online zoveel informatie te vinden is. Het helpt ook in bewustwording."
Hester Bransen: "Lessen beginnen niet meer pas wanneer de ruiter op het paard zit.”
Hester: ‘Wij als instructeurs moeten onze eigen sport bewaken’
Kris: “Ik vond het springen superleuk! De springlessen vond ik misschien wel leuker dan de dressuurlessen en ik heb er in elk geval veel meer geleerd. Met de dressuur merkte ik dat ik soms al te veel op hoog niveau en met de details bezig was, bijvoorbeeld met het verbeteren van de pirouettes. Dan moest ik van de docent toch altijd weer terug naar de basis.” Myrthe: “Dat was bij mij juist zo met de dressuurlessen. Daar heb ik veel aan gehad, ook om springcombinaties dressuurmatig meer op weg te kunnen helpen.” Hester: “Het is goed om soms mensen uit hun comfortzone te halen en te laten ruiken aan een andere discipline.”
Wat is in de huidige tijd het belang van goede instructie, helemaal met het vergrootglas dat op de paardensport ligt? Het niveau van paardrijden en paarden houden moet gewaarborgd worden, maar dat is niet altijd eenvoudig. Hester: “Er is een waanzinnig groot verschil tussen instructeurs die heel goed zijn met ruiters in de manege en instructeurs die bijna alleen privélessen geven. Voor groeps- of manegelessen zijn veel instructeurs helemaal niet geschikt. Dat is écht een vak apart. Daarbij is de manier waarop je lesgeeft belangrijker dan het niveau waarop je zelf ooit hebt gereden. Wanneer je richting sport kijkt, vind ik dat je zelf een paard minimaal vanaf de basis tot en met het Z moet hebben opgeleid. En misschien wel vaker dan één keer. Het stukje welzijn speelt steeds meer mee. Wij als instructeurs moeten onze eigen sport bewaken, en daarom ons ook steeds meer gaan bemoeien met het harnachement, de voeding, de manier waarop er met een paard wordt omgegaan. Lessen beginnen niet meer pas wanneer de ruiter op het paard zit.” Kris: “Wanneer iemand bij mij zou komen lessen met een paard dat niet goed in zijn vel zit, zou ik daar zeker wat van zeggen.”
Hester: ‘Voor groeps- of manegelessen zijn veel instructeurs helemaal niet geschikt’
Myrthe: “We kúnnen er niet niks meer van zeggen. Het is zo belangrijk dat we alles wat we doen uit kunnen leggen: wat doen we en waarom doen we iets? Ook als de paardensport op televisie komt, is het enorm belangrijk dat daar goed commentaar bij is. De commentator moet kunnen uitleggen waarom ruiters bepaalde keuzes maken en waarom ze bepaalde dingen doen.” Kris: “Daarom vind ik social media heel belangrijk, daar kunnen we als sport zoveel mee. Er zijn veel mensen die mij via mijn socials dingen vragen over de sport.” Ingrid: “Social media kan ook in het nadeel zijn. Alles wordt tegenwoordig gefilmd, álles. Iedereen staat met een telefoon langs de kant en het staat meteen online. Daardoor moeten we heel goed opletten dat we bij alles wat niet door de beugel kan direct ingrijpen.”
Hoe ga je als instructeur om met dat stukje bewustwording bij je leerlingen? Ingrid: “Ik probeer vaak aan ruiters in de les te vragen waarom ze iets doen. Ook het hele management eromheen probeer ik naar te vragen. Daar moet je soms nog best veel in bijsturen, maar over het algemeen wordt het management en de verzorging van de paarden wel steeds beter dan vroeger.” Myrthe: “Wat je ook veel meer ziet, is dat ruiters hun spullen goed op orde hebben, maar dat slaat soms een beetje door in mooie setjes. Daarnaast wordt er snel in oplossingen buiten het rijden gezocht, in bijvoorbeeld een ander bit, hoofdstel, zadel, fysio, therapiedekens… Die dingen kunnen zeker een mooie aanvulling zijn op het paardrijden, maar de basis, gewoon netjes op een paard zitten en goed leren rijden, is nog steeds het allerbelangrijkste. Alles eromheen is voor mij aanvulling.”
Myrthe: 'De basis, gewoon netjes op een paard zitten en goed leren rijden, is nog steeds het allerbelangrijkste’
Myrthe: "Tegenwoordig kun je veel makkelijker het met elkaar over dingen hebben. Bijvoorbeeld door eens te overleggen met een ruiter wat ze voelen. Met elkaar sparren kan positief uitpakken."
Kris: “En toch vind ik wel dat die dingen eromheen écht verschil kunnen maken. Bijvoorbeeld regelmatig naar de fysio is altijd goed voor een paard en kan veel helpen. Ook ruiterfitheid vind ik belangrijk.” Ingrid: “We moeten vooral zorgen dat we de jeugd goed leren rijden. Tegenwoordig gaan ze heel snel naar de bitfitter en de fysio. Als je een goede instructeur bent, kan je dat soort dingen ook zien. Misschien zelfs nog wel beter, want als instructeur zie je die paarden en ruiters iedere week en ken je ze goed.”
Dat goede instructeursopleidingen belangrijk zijn, daar zijn alle dames het over eens. Hoe hebben Kris en Myrthe hun recente opleiding ervaren? Myrthe: “Ik vond de opleiding heel leuk om te doen. Er wordt in de paardenwereld erg makkelijk en snel wat geroepen door anderen langs de kant, zonder dat daar veel onderbouwing bij zit. In de opleiding hebben we echt leren kijken, naar bijvoorbeeld houding en zit of naar een paard. We hebben leren analyseren en dat leren terugbrengen naar de theorie en vervolgens de praktijk.” Ingrid: “We moeten ons goed realiseren dat het grootste deel van de instructeursopleiding bedoeld is om de gemiddelde of beginnende ruiter les te geven. Veel Z- of ZZ-ruiters gaan bij bekendere ruiters privéles nemen, dat is eigenlijk een heel ander vak. Tegen veel ruiters in de instructeursopleiding die zelf al hoger rijden moet ik vaak zeggen: maak het niet zo moeilijk. Het is de moeilijkheid voor een instructeur om het niveau te erkennen van de ruiter. Bedenk ook: een hele goede ruiter is niet altijd een hele goede instructeur.”
Kris: ‘Wanneer iemand bij mij zou komen lessen met een paard dat niet goed in zijn vel zit, zou ik daar zeker wat van zeggen’
Kris: “Dat was soms een beetje mijn valkuil. Dat ik een L-combinatie in de baan had die een overgang reed die voor de L eigenlijk prima was, maar dat ik nog te lang erop doorging om de overgang nóg beter te krijgen. Ik kon makkelijk aan dingen voorbijgaan, door bijvoorbeeld te zeggen: ga maar aangalopperen, in plaats van dat ik uitlegde hóe ze moesten aangalopperen.” Hester: “Wanneer je eenmaal iets hebt leren zien, dan kan je het niet meer níet zien. Kijken naar een combinatie en kunnen zien wat de kwaliteiten zijn en waar de verbeterpunten zitten dat is interessant aan dit vak. Dingen die voor ervaren ruiters héél vanzelfsprekend en logisch zijn, hoeven dat niet te zijn voor degene die je lesgeeft, dat is erg belangrijk.”
Tegenwoordig rukken er veel online-instructieprogramma’s op. Via digitale programma’s kan er op allerlei gebieden veel rijkennis worden vergaard. Kan online leren ooit een instructeur in de baan vervangen? Alle vier in koor: “Nee!” Hester, die zelf ook een online instructieplatform aanbiedt: “Je kunt níet online leren paardrijden. Maar instructeurs hebben wel een einde aan het aantal uren dat je kunt lesgeven. En ik wil toch heel graag al mijn kennis die ik door de jaren heen heb opgedaan – en nog steeds opdoe, want uitgeleerd ben je nooit – met meer mensen delen.” Kris: “Soms komt ook je gevoel niet echt overeen met wat je ziet. Daarom is het ook belangrijk iemand langs de kant te hebben. Maar het is super dat er online zoveel informatie te vinden is, dat kan motiveren. Het helpt ook in bewustwording.” <
Ingrid: ‘‘We moeten vooral zorgen dat we de jeugd goed leren rijden’
Ingrid: "Vroeger was denk ik het niveau van de opleiding hoger. Wij moesten al kunnen rijden en moesten op Z niveau examen doen. Dressuur én springen."
MAAK VAN JOUW PASSIE JE VAK
Is paardensport jouw passie? Voel je je thuis tussen de paarden en word je regelmatig gevraagd om advies als het om rijden of trainen van paarden gaat? Vind jij het leuk om jouw kennis te delen en om mensen te helpen om verder te komen in de sport? Wil je meer verdieping geven aan jouw vakmanschap en leren van professionals? Dan is het volgen van een KNHS-opleiding tot instructeur echt iets voor jou! Maak van jouw passie je vak!
Je begint met de opleiding Aspirant Instructeur, dan volg je de opleiding Instructeur Basissport en als je wilt, kun je doorstromen naar de opleiding Instructeur Wedstrijdsport (afhankelijk van je wedstrijdprestaties). Van daaruit kun je naar de opleiding Trainer doorstromen. Als je je KNHS-opleiding succesvol afgerond hebt, ontvang je een ORUN-diploma. Hét bewijs dat jij de juiste kennis hebt om anderen te helpen hun dromen waar te maken in de sport. Houd onze website en sociale mediakanalen en de opleidingenkalender in de gaten voor de nieuwe startdatum van de verschillende opleidingen.
Lees hier alle informatie over de Instructeursopleidingen die de KNHS Academy aanbiedt.