Ins & outs van paradressuur
‘Ik zie de parasport echt als een kans’
Een beperking hoeft je ambities niet in de weg te staan. Integendeel: dressuur is zelfs een Paralympische sport. Overweeg je de overstap naar de paradressuur te maken? Bondscoach Joyce van Rooijen-Heuitink legt je graag uit wat daarbij komt kijken en twee amazones delen hun ervaringen.
Tekst Linde Peters Beeld Diana Bloemendal, Arnd Bronkhorst, Fleur Louwe
“Ieder jaar maken zo’n vijf tot tien ruiters de overstap naar de paradressuur. De een probeert het een keer in de impuls-rubrieken, de ander stapt direct in bij de internationale proeven”, vertelt Joyce Van Rooijen-Heuitink, die sinds 2013 zeer succesvol is als bondscoach paradressuur. “Vaak zijn dit ruiters die al reguliere wedstrijden rijden of hebben gereden. Het ligt grotendeels aan de beperking die mensen hebben. In de reguliere dressuur moet je natuurlijk beginnen in de klasse B, waarin je moet stappen, draven en galopperen. Sommige mensen hebben een dusdanig zware beperking waardoor ze niet kunnen galopperen of draven. Anderen hebben met een minder zware handicap wel het lichamelijk vermogen om alle gangen te kunnen rijden of kregen hun beperking op latere leeftijd.” Ruiters maken de overstap naar de paradressuur om verschillende redenen. “Bijvoorbeeld omdat ze in de reguliere dressuur niet terecht kunnen of graag wedstrijden willen rijden tegen ruiters die ook een lichamelijke beperking hebben. Er zijn ook mensen met de ambitie om internationale wedstrijden te rijden.”
GRADES Je mag meedoen in de paradressuur als je een classificatiekeuring hebt gehad (zie kader) en daar bent ingedeeld in een Grade. “De Grades zijn van 1 tot en met 5 en je mag zowel met een pony als een paard starten.
Er is geen minimale stokmaat of discriminatie op leeftijd. Heb je een paard van twintig dat super kan stappen en nog niet toe is aan zijn pensioen, dan kan hij wellicht nog een paar jaar proefjes in Grade 1 tot en met 3 lopen. In die Grades is de fysieke belasting namelijk best laag”, legt Joyce uit.
GESCHIKT PAARD Voor een beginnende pararuiter moet het paard vooral betrouwbaar zijn en gemakkelijk rond te sturen. “Wil je aan topsport doen? Dan heb je een gezond paard nodig met zeer goede gangen, veel zelfhouding en losgelatenheid en een makkelijke stille aanleuning. Ook moet het paard de gevraagde oefeningen zeer goed beheersen (of aanleren met zijn ruiter).” Joyce kijkt met alle plezier mee als ruiters een geschikt paard op het oog hebben. “Belangrijk is om je te bedenken met welk doel je het paard aanschaft: wil je eerst ervaring opdoen, of heb je hogere ambities op de kortere termijn? Regelmatig heb ik ruiters en paarden bij elkaar gebracht, die later veel succes hadden, maar in principe komen mensen zelf met het eerste plan of een paard.”
Je mag meedoen in de paradressuur als je een classificatiekeuring hebt gehad en daar bent ingedeeld in een Grade.
JUISTE TRAINER Natuurlijk is een goede trainer ook van belang. “Je hoeft niet per se een trainer te hebben die affiniteit heeft met de paradressuur. Het draait namelijk om hetzelfde als in de reguliere dressuur. Een paard moet fijn lopen volgens het Skala der Ausbildung, er moet sprake zijn van harmonie en je moet de proef netjes afwerken. Wel is het prettig om een trainer te hebben die je vertrouwt. Iemand die enige mate van respect heeft voor de beperkingen die je hebt, met soms een groot creatief vermogen.”
GROTE WEDSTRIJDEN Wat maakt paradressuur volgens Joyce zo leuk? “Je komt op wedstrijden waar je normaal gezien wellicht niet zou komen als deelnemer. Denk aan het NK Dressuur en een groot aantal internationale wedstrijden. Met de KNHS Para Dressuur Trophy kun je je bijvoorbeeld plaatsen voor Jumping Amsterdam en Indoor Brabant. Heb je ambities, ben je fanatiek en bereid om je eigen lat hoger te leggen dan je al zou doen? Dan zou ik de stap richting de paradressuur zeker eens proberen.”
Voor een beginnende pararuiter moet het paard vooral betrouwbaar zijn en gemakkelijk rond te sturen.
Joyce Van Rooijen-Heuitink is sinds 2013 zeer succesvol als bondscoach paradressuur.
‘Het is fijn om je te meten met andere mensen met een handicap'
’DE OVERSTAP NAAR DE PARADRESSUUR WAS VOOR MIJ GEEN DREMPEL’
Aniek Verploegh (19, op foto's boven) zat als tweejarige al op een pony. “Dat was een goede manier om mijn evenwicht te trainen en zorgde ervoor dat ik zelfstandig kon zitten. Paardrijden is voor mij altijd een soort fysiotherapie geweest. Ik heb een CP (Cerebrale parese). Dat uit zich in spastische benen, romp en licht spastische armen.” Drie jaar geleden maakte ze de overstap naar de paradressuur. “Ik zeilde veel en deed aan skiën en snowboarden, maar de paardensport trok mij uiteindelijk het meeste. Het enige wat ik nodig had voor de parasport was een classificatiekeuring. Een classificatiekeuring duurt ongeveer een uur, hierbij moet je allerlei testen doen. De overstap naar de paradressuur was voor mij geen drempel. Sommige mensen zien parasport als een stap achteruit. Ik zie het echt als een kans. In alles wat ik doe, zoek ik het wedstrijdelement op en wil ik zo ver mogelijk komen.
Die kans is voor mij veel groter in de parasport dan in de reguliere sport. Sinds vorig jaar zomer heb ik een nieuw paard, Corneille. Met hem train ik bij Kirsten Teeuwen.” Aniek rijdt in Grade II en startte in 2019 haar eerste paradressuurwedstrijd. In 2019 en 2021 werd ze opgenomen in het belofteplan. Daarvoor selecteerde ze zich opnieuw in 2022. “Het grootste voordeel vind ik dat je in de paradressuur niet op je handicap wordt beoordeeld. De jury beoordeelt voornamelijk het paard. Het is bovendien fijn om je te meten met andere mensen met een handicap. De groep pararuiters is in Nederland niet heel groot. Daardoor kom je op wedstrijd vaak dezelfde ruiters tegen. Dat is heel gezellig. Met Corneille start ik ook in de M1 dressuur. Ik vind het prettig om in die proef te galopperen. In de Grade II-proeven zit dat namelijk niet. Ik zie de paradressuur en reguliere sport allebei als een uitdaging en wil graag kijken hoever ik kan komen.” Afgelopen jaar reed ze haar eerste internationale paradressuurwedstijd. “Dat smaakte naar meer! Komend seizoen hoop ik opnieuw internationaal te starten.”
‘MENSEN VERKIJKEN ZICH WELEENS OP HET NIVEAU VAN PARADRESSUUR’
Maud Haarhuis (19) komt uit een echte paardenfamilie en reed als jong meisje al veel springwedstrijden. “Op twaalfjarige leeftijd kreeg ik een zware hersenbloeding en hield daar verschillende beperkingen aan over. Zo heb ik een gedeeltelijke rechtzijdige verlamming. Na een ziekenhuisperiode van drie maanden moest ik zes maanden intern revalideren in het revalidatiecentrum. Daar moest ik alles opnieuw leren. Ik had maar één doel voor ogen: weer kunnen paardrijden. Na een jaar begon ik op de pony van mijn broer. We zochten iemand die ons kon helpen en meer wist over de mogelijkheden en hulpmiddelen. We kwamen terecht bij Frank Hosmar, bij hem train ik nog steeds. Mijn eerste paradressuurwedstrijd reed ik in 2017 met het paard Zamba. Een jaar later kwam Baron. Met hem start ik in Grade IV.”
In 2019 reed Maud haar eerste internationale wedstrijden. In 2019 en 2020 werd ze opgenomen in het belofteplan. Hiervoor selecteerde ze zich dit jaar opnieuw. “Bij de paradressuur kom je op heel mooie wedstrijden. Het is voor mij een kans om op hoog niveau mee te doen. Ik houd van competitie en om de lat steeds iets hoger te leggen. Mijn doel is uitkomen voor NLO-WVM Team NL Paradressuur. Afgelopen seizoen startte ik reguliere Z1-wedstrijden om na een blessure van Baron weer in vorm te komen voor de paradressuur. We hadden een goed seizoen, werden onder meer kringkampioen en vierde op de regiokampioenschappen. Ik vind het leuk om zowel paradressuur als reguliere wedstrijden te starten en te kijken hoever we in beide kunnen komen. Mensen verkijken zich weleens op het niveau van de paradressuur. Ze denken dat het makkelijk is, maar de internationale proeven die je rijdt in de paradressuur zijn van hoog niveau. Je moet hier als ruiter en paard wel aan toe zijn. Onlangs heb ik ook weer deelgenomen aan twee paradressuurwedstrijden en reed daar al mooie scores. Komende winter start ik in de KNHS Para Dressuur Trophy. Ik hoop dat we daar mooie resultaten kunnen neerzetten.” <
IMPULSPROEVEN
Lijkt het je leuk om een keer mee te doen aan een paradressuurwedstrijd, maar zijn de Grade-proeven nog te moeilijk? Doe dan mee aan een Impulsrubriek. Daarvoor moet je lid zijn van de KNHS, maar heb je nog geen classificatiekeuring of startpas nodig. Het maakt niet uit welke beperking je hebt. Je moet zelfstandig op een paard kunnen zitten en zelfstandig de proef rijden. Er zijn tien impulsproeven beschikbaar en je mag zelf kiezen welke Grade-proef je rijdt.
CLASSIFICATIEKEURING
Wil je meedoen aan de Grade-proeven of met een hulpmiddel of aanpassing starten in reguliere dressuurwedstrijden? Vraag dan een classificatiekeuring aan. Dan wordt gekeken of je voldoet aan de minimale handicapeis en of je ingedeeld kunt worden in een Grade. Als er dispensaties worden toegewezen, mag je die ook in de reguliere wedstrijdsport gebruiken. Je krijgt dan een classificatiepas. Die moet je meenemen als je aan een wedstrijd meedoet en op verzoek van een official kunnen laten zien. Bij reguliere KNHS-wedstrijden laat de sporter (of zijn voorlezer/groom) de classificatie-pas voorafgaand aan de proef aan de jury zien. Op de classificatiepas staat het KNHS-persoonsnummer, zodat de jury kan zien dat de pas daadwerkelijk bij de betreffende sporter hoort. “Ik wil juryleden in de reguliere dressuur aanraden om de classificatiepas te bekijken als er een mindervalide in de ring komt zodat ze weten welk hulpmiddel of welke aanpassing is toegestaan”, aldus Joyce van Rooijen-Heuitink.