Navigeren op de Sallandse Heuvelrug
TREC is een relatief onbekende tak van sport, die als hoogste doel heeft om veilig en vaardig buiten te rijden. Een vast onderdeel is de zogenaamde POR, een oriëntatierit waarbij genavigeerd wordt zonder moderne technologie. Op verzoek van Paard&Sport reden Ron en Anita Smits, die samen TREC-team Kuinderbos vormen, een route van Buitenrijden.nl op de Sallandse Heuvelrug.
Tekst Carolien Staal Beeld Daniëlle Smits
“Bij aankomst in Haarle waren we blij verrast”, vertelt Anita. “De speciaal voor paardentrailers aangelegde parkeerplaats bij Boerderij De Pas is verhard en ook bij nat weer goed toegankelijk. We voelden ons als paardensporters direct welkom.” De twee paarden die ze voor deze gelegenheid bij zich hebben zijn allebei relatief onervaren. Anita heeft Hitchcock mee, een negenjarige Engels Volbloed ruin die nog niet zo lang geleden in Ierland op de baan liep. Hitchcock is pas sinds dit jaar in training voor TREC. Ron rijdt Gladys, een elfjarige KWPN-merrie van maar liefst 1.76 meter.
De route van vandaag voert dwars door Nationaal Park De Sallandse Heuvelrug, één van de meest reliëfrijke gebieden van Nederland. Het hoogste punt van onze route is de Haarlerberg, met 63 meter boven NAP. Anita legt uit dat ze tijdens deze rit trainen voor de POR, het onderdeel van TREC dat bestaat uit een oriëntatierit met bepaalde opdrachten. In de lagere klassen is de afstand van een POR maximaal 25 kilometer. “Op een wedstrijd zadel je de paarden en ga je naar de map-room. Daar bekijk je de route, die je intekent op jouw eigen kaart. Daarvoor krijg je twintig minuten de tijd. Dat lijkt eenvoudig, maar het komt heel precies. Het maakt bijvoorbeeld uit of je links of rechts van de weg rijdt, of je vóór een routepaddestoel langs moet of er juist omheen, en soms loopt een stukje van de route over een pad dat niet op de kaart staat. We hebben ook weleens meegemaakt dat de route door een weiland liep, met een sloot ernaast. Reed je aan de verkeerde kant van de sloot, dan liep je aan het einde vast. Het gaat dus echt over details, die correct moeten worden overgenomen op je eigen kaart.”
‘De route intekenen op jouw eigen kaart komt heel precies’
‘Een POR rijden is geen ontspannen buitenritje, het is vooral rekenen en navigeren’
Anita: “Omdat je onderweg continu met je vinger op de kaart aan het navigeren bent, moet je kunnen rijden met één hand."
REKENEN EN NAVIGEREN Om het nog moeilijker te maken, wordt er ook een bepaald tempo gevraagd. Rijd je sneller of langzamer, dan volgt puntenaftrek. Om dit uit te rekenen is het nodig om kilometermarkers aan te brengen op de kaart. De meeste topografische kaarten in Nederland zijn 1:25.000, wat betekent dat vier centimeter gelijk is aan één kilometer in werkelijkheid. Onderweg zijn er bemande en onbemande controleposten. Bij de bemande post wordt de tijd genoteerd en volgt er een nieuwe snelheidsopdracht voor het volgende traject. Bij een onbemande post hangt een knipper waarmee een bepaald figuurtje in de kaart moet worden geknipt. Een POR rijden is dus geen ontspannen buitenritje, het is vooral rekenen en navigeren. Mobiele telefoons worden verzegeld. Alleen een horloge, stopwatch en kompas zijn toegestaan.
De Haarlerbergroute is niet bijzonder moeilijk, ideaal voor een training. Het eerste deel loopt via een breed pad door het bos. Niet zomaar een bos, aan de linkerkant is de Sprengenberg, in beheer van Natuurmonumenten, aan de rechterkant de Haarlerberg, in beheer van Staatsbosbeheer. Door allerlei beheersmaatregelen wordt ruimte geboden aan de heide, met alle flora en fauna die daarbij hoort. Het terrein is niet steil, maar loopt wel degelijk omhoog. Aan het gezwoeg van fietsers op het naastgelegen fietspad is dat goed te zien. Dit traject leent zich om na het instappen wat conditietraining te doen. Omdat de ondergrond vrij hard is, met kleine steentjes is hoefbescherming wel aan te raden.
Om veilig en vaardig buiten te rijden is gehoorzaamheid van het paard cruciaal
Er wordt gereden op de kaart. Ron en Anita houden halt, zoeken en overleggen over de juiste route.
RIJDEN MET ÉÉN HAND Trainen voor een oriëntatierit omvat een aantal onderdelen. Natuurlijk moet een paard fit genoeg zijn om een rit van twintig kilometer af te leggen. Normaal gesproken is er tijdens een wedstrijd bij een POR een dierenarts aanwezig die de paarden zowel vóór, als na de rit keurt. De dierenarts bepaalt of het paard ‘fit to compete’ is. Daartoe bekijkt hij of het paard in stand alle benen goed belast, de huid intact is en of er geen zwellingen zijn. Hij tast de spieren van de bovenlijn af en kijkt of er geen sprake is van uitdroging. Dat gebeurt door een huidplooi op te pakken en de slijmvliezen van ogen en mond te bekijken. Tot slot luistert hij met de stethoscoop naar het hart en de darmen. Een gezond paard dat regelmatig werkt kan dit aan. Om veilig en vaardig buiten te rijden is gehoorzaamheid van het paard cruciaal. Kan het paard in één tempo rechtdoor lopen zonder dat er specifieke hulpen worden gegeven, óók wanneer je met één hand rijdt? “Dit alles is nodig,” legt Anita uit, “omdat je onderweg continu met je vinger op de kaart aan het navigeren bent. Een paard dat veel leiding nodig heeft, kost te veel tijd. Het is dus zaak om te leren rijden met één hand, waarbij je een contante en vooral gelijke teugeldruk houdt en waarbij je zelf recht blijft zitten en het paard niet uit balans brengt.”
SCHIJN BEDRIEGT Een goed paard voor TREC is niet rasgebonden. Zelfvertrouwen en voldoende looplust zijn eigenschappen die een paard geschikt maken. “Wij helpen regelmatig bij clinics voor beginnende TREC ruiters. Wanneer ze de hindernissen zien, horen we best vaak ‘oh dat gaat hij nooit doen’. Maar zodra we met rust gaan trainen, wordt zichtbaar hoeveel een paard voor zijn ruiter wil doen. Gedurende de dag ontstaat er steeds meer zelfvertrouwen en krijgt zo’n paard plezier in zijn werk. Je ziet ze als het ware groeien.” Anita over haar eigen paard: “Een volbloed lijkt in eerste instantie niet zo geschikt, maar schijn bedriegt. Hitchcock is slim en hij gaat snel aan, maar ook snel uit. Ik heb hem pas sinds dit jaar echt opgepakt. Bij aankomst verkeerde hij nog in ‘renpaard’ conditie. Hij mocht eerst aankomen en wat meer paard worden. Wanneer ik met hem train in de baan, door PTV (ander onderdeel van TREC. red) oefeningen te doen, is hij nog snel afgeleid door andere paarden. Tijdens een buitenrit gaat dit veel beter.”
Zelfvertrouwen en voldoende looplust zijn eigenschappen die een paard geschikt maken voor TREC
VROEG BEGONNEN Op deze mooie zaterdag genieten Anita en Ron vooral. Er is geen minimale snelheid, ze zijn een dagje uit. Net naast het pad, in de bosrand staat een ree. Ze lijkt niet echt onder de indruk en kijkt de paarden na. Na het eerste rechte stuk door het bos is daar plotseling de heide. “Oh, wat moet dit mooi zijn in augustus”, zucht Anita, als ze over het uitgestrekte open veld kijkt. Hoewel deze route uit knooppunten bestaat, let het stel helemaal niet op de bordjes. Er wordt gereden op de kaart. Ze houden halt, zoeken en overleggen. Waar loopt dat pad nu precies? Er loopt een breed zandpad naast het fietspad, maar Anita ziet op haar kaart dat er voor ruiters een singletrack over de heide moet lopen. Van een afstand kun je al zien dat deze twee mensen een hecht team vormen. Anita lacht: “We zijn bijna veertig jaar een stel. Oud? Welnee, we zijn vroeg begonnen.” Tijdens dit overleg staan de paarden ook stil. Een belangrijk onderdeel van de training. “Op een drentelend paard is het onmogelijk de kaart te bestuderen.”
MOOIE SNELHEID De Sallandse Heuvelrug is populair bij recreanten. Er zijn fietsers en wandelaars, MTB’ers en wielrenners.
Anita: “Op een drentelend paard is het onmogelijk de kaart te bestuderen”
De asfaltweg, die het hele gebied van noord naar zuid doorkruist, is vanwege de hoogteverschillen erg populair bij wielrenners. Goed opletten bij het oversteken dus. De MTB-routes zijn niet gedeeld met ruiterpaden, dat is prettig. Vandaag is iedereen vrolijk en groet elkaar vriendelijk. Het paadje is gevonden. “Kijk”, wijst Anita. “Hier zie je verschillende routeaanduidingen, het bordje met de cap is voor ruiters en het paardenhoofd met teugels is voor menners.” Het slingerpaadje is vrij technisch dus wordt er voornamelijk gestapt. Gladys met haar lange benen en Hitchcock met zijn temperament stappen gemakkelijk zes kilometer per uur. Een mooie snelheid die vaak gevraagd wordt bij TREC-wedstrijden. Dit deel van de route bestaat uit een lus die helemaal rondom de heide voert, een plateau bovenop de Haarlerberg. Het uitzicht is fenomenaal. Het laatste deel gaat over hetzelfde pad door het bos terug, nu omlaag, richting Boerderij De Pas.
Bij het afzadelen zijn Ron en Anita het er wel over eens. Het is een fijn uitrijgebied. Deze route is mooi, niet te lang en makkelijk te navigeren. Maar misschien komen ze nog eens terug, want door het knooppuntennetwerk is het mogelijk om deze route uit te breiden met verschillende lussen. Op buitenrijden.nl is het mogelijk zelf een route samen te stellen. De paarden zijn verzorgd en gaan, nadat ze water hebben gekregen met een groot hooinet op de trailer. Nu is het tijd voor een drankje bij Boerderij De Pas. <
MODULE TREC
In Nederland is TREC een nog vrij onbekende tak van sport. De ervaring leert dat iedereen die het eens probeert enthousiast is. Of je nu endurance of dressuur rijdt, springt of vooral buiten actief bent met je paard, bij TREC ontwikkelen zowel jij als je paard nieuwe vaardigheden. Op buitenrijden.nl is momenteel een online cursus beschikbaar over TREC, een must voor iedereen die weleens buiten de rijbaan komt. Het eerste deel over training is reeds gelanceerd en de tweede module die deze zomer verschijnt, gaat specifiek over het rijden van TREC- wedstrijden. Daarin wordt dieper ingegaan op het kaartlezen en het navigeren tijdens de oriëntatierit.
MEER INFORMATIE Alle informatie over de discipline TREC, met welke oefeningen je kunt beginnen en wat je precies allemaal nodig hebt om te beginnen met TREC vind je op Buitenrijden.nl.
