Instructie Alex van Silfhout
De weg naar een goede aanleuning
TeamNL bondscoach Alex van Silfhout geeft drie KNHS-leden les. Daarbij staat de aanleuning als centraal thema. Wanneer in de aanleuning iets niet goed gaat, springt dat vaak erg in het oog. Des te meer reden om er serieus mee aan de slag te gaan! De gekozen combinaties (zie ook video onderaan) hebben elk zeer verschillende verbeterpunten, maar voor allen geldt: hoe minder je met je handen kunt doen, hoe meer de aanleuning verbetert.
Tekst Bettine van Harselaar Beeld Arnd Bronkhorst
Voordat we met de aanleuning van de drie combinaties aan de slag gaan, wil Alex van Silfhout benadrukken dat de weg naar een goede aanleuning bij ieder paard anders kan zijn, maar dat het uiteindelijke doel altijd hetzelfde is: “Een paard moet altijd van achteren naar voren, op eigen benen naar de hand toe gaan lopen. Hierbij is het neusje ideaal gezien net voor de loodlijn en blijft het paard mooi op twee teugels.” Om die mooie aanleuning te krijgen, gaat Alex eerst op zoek naar de houding waarin het paard het fijnst functioneert. “Dat kan wat lager zijn, wat meer op lengte of misschien juist wat meer bij elkaar. Vanuit die houding train ik verder, om zo dicht mogelijk bij het uiteindelijke doel te komen.” GELIJK OP TWEE TEUGELS De eerste combinatie is Myrthe Roos Egbertzen met haar Fries Waylen (v. Hette 481). Samen rijden ze Z1 dressuur. Myrthe geeft aan dat Waylen zich snel opdrukt, met name in de appuyementen en eenvoudige wissels. Alex heeft al vrij snel nog een ander probleem geconstateerd; de aanleuning moet nog gelijker op twee teugels. “Als ruiter blijf je vaak uit gewoonte de zware kant opvragen, in plaats van de aanleuning op twee teugels gelijk te krijgen. Jouw paard is links sterk, dus probeer juist meer voeling te krijgen op rechts.” Tijdens het losrijden gaat Alex aan de slag met de gelijkheid op twee teugels, maar ook wordt er al een voorbereiding op de eenvoudige wissels voor straks meegenomen. Myrthe mag haar paard nog sneller aan het been krijgen. Alex laat Myrthe enkele overgangen stap-halt en draf-halt rijden, waarbij ze haar paard heel bewust op twee teugels moet houden. “Houd steeds weer je rechterteugel erbij en zorg dat hij niet dieper gaat. Help hem niet te veel in de overgangen, laat je paard zelf zijn werk doen en zacht jouw hand opzoeken.”
HAND ONTSPANNEN Myrthe galoppeert aan. Waylen heeft een mooie, ruime galop, maar drukt zich bij het sluiten snel op. Hierbij moet vooral Myrthe haar hand meer ontspannen, vindt de trainer. “Houd je hulpen niet te lang aan. Wanneer je terug wil sluiten geef je dat heel simpel en kort aan met je zit en je hand. Direct daarna ontspan je weer. Dan zal je zien dat je paard ook sneller loslaat.” Al na een paar pogingen gaat de overgang galop-stap steeds beter. De stap na de overgang is vaak nog wel gespannen. Alex: “Wacht hierin steeds weer tot hij normaal stapt, of ga zelfs iets heel anders doen. Zorg na de overgang terug dat je halve ophoudingen nog steeds goed werken, ook in de stap. Jij moet kunnen bepalen hoe groot, klein, hard of zacht je wil stappen en galopperen.”
‘Een paard moet altijd van achteren naar voren, op eigen benen naar de hand toe lopen’
De Fries Waylen heeft een mooie, ruime galop, maar drukt zich bij het sluiten snel op. In de les gaat Alex van Silfhout hiermee aan de slag.
In de appuyementen moet Myrthe haar hand iets meer ontspannen en minder stelling vragen. Gaandeweg de les gaat dit steeds beter.
KANTELEN Dan is het tijd voor de appuyementen. Alex laat Myrthe eerst rechtuit over de hoefslag rijden. Waylen draaft er fijn overheen, terwijl Myrthe van Alex in de spiegel moet controleren hoe rechtgericht hij is. “Rijd nu de diagonaal naar H op en zodra je op de diagonaal rijdt, stel je hem iets naar links.” Myrthe doet dat, maar toch drukt Waylen zich op en kantelt hij. Alex: “Daar hield je hem toch te veel vast. Probeer het nog een keer, maar dan met minder stelling. Houd hem zuiver op de lijn en blijf je hand ontspannen. Ik kan precies zien wanneer jij hem te veel aan links vasthoudt, dan kantelt hij in plaats van dat hij loslaat!” Hetzelfde moet Myrthe ook op de rechterhand doen, wat duidelijk de makkelijke kant van Waylen is. Soms is Waylens tong nog iets zichtbaar aan de zijkant, vooral links. Alex: “Dat heeft vooral te maken met de wat ongelijke aanleuning en dat hij niet altijd ontspannen is in zijn kaak. Naarmate hij meer durft te ontspannen zal hij ook steeds minder de tong iets naar een kant eruit drukken.” Na nog een paar pogingen gaat ook het appuyement naar links steeds beter. “Vanuit hier kan je wel verder werken.” Myrthe lacht: “Het is eigenlijk vooral veel bewustwording voor mezelf!” Alex: “Dingen uit gewoonte doen kan je grootste vijand zijn. Probeer dat wat we vandaag gedaan hebben steeds verder uit te bouwen.”
‘Als ruiter blijf je vaak uit gewoonte de zware kant opvragen, in plaats van de aanleuning op twee teugels gelijk te krijgen’
KORTE HULPEN De tweede combinatie is Lisette van der Ende met de twaalfjarige Good Luck V (v. Jazz), waarmee ze Z1 start. Alex wil met Lisette werken aan een stukje geslotenheid en activiteit, zonder dat ze het paard daarbij te veel aan de voorkant hoeft te vragen. Het meer gedragen en gesloten gaan zoekt Alex bij deze combinatie vooral in het scherper aan de hulpen staan en het meer laten aansluiten van het achterbeen.
CONSEQUENTE BEENHULPEN Good Luck is een paard met een goede, ruime stap. Alex: “Neem eerst op twee teugels contact en volg zijn beweging. Hij kan heel goed stappen, maar wordt soms wel een beetje traag aan je been. Laat je niet verleiden om met je zit te duwen of continu steun te geven met je been. Als er geen reactie komt moet je niet blijven duwen met je been, maar kom dan een keer groter in. Van hieruit moet je paard de hand meer gaan opzoeken.” Het consequent zijn in de beenhulpen blijft Alex ook in draf en galop herhalen met Lisette. Bij het aangalopperen wordt Good Luck weer iets traag op het been en laat Alex Lisette even flink naar voren galopperen om de aanleuning op te zoeken. Good Luck springt echter snel om. Alex: “Ja, nu moest hij het zelf doen, in plaats van dat hij steun kreeg. Dan raakt hij gelijk de draad kwijt.” Ook in draf laat Alex Lisette flink naar voren rijden. “Dat overdreven naar voren rijden doe ik voor meer rek en zodat het paard meer vooruit gaat denken. Hoe meer hij zélf naar voren loopt, hoe beter hij nageeft.”
SPELEN MET RITME Alex vindt het tijd om meer aan de oprichting te gaan werken. “Neem hem iets meer op en draaf aan. Je paard mag van zichzelf nog wat meer dragen, zodat hij meer houding gaat maken. Je moet daarbij wel steeds blijven zorgen voor ontspanning in zijn nek. We gaan een beetje spelen met het ritme, ik wil continu zijn aandacht. Door hiermee te spelen kan je steeds meer het achterbeen beïnvloeden en komt er meer energie.” Het lastigste blijkt nog om die opgewekte energie ook tijdens het terug sluiten te kunnen behouden, terwijl Good Luck gedragen blijft.
De tweede combinatie is Lisette van der Ende met Good Luck. Zij starten in de Z1 dressuur.
Het consequent zijn in de beenhulpen blijft Alex in alle gangen herhalen met Lisette. Ook tijdens de oefeningen, zoals hier tijdens het appuyeren.
TE VEEL HANDJE VASTHOUDEN In galop laat Alex Lisette enkele vliegende wissels rijden, waar Lisette kort en snel met haar been moet inkomen. “Rijd soms alleen de voorbereiding op de wissel, maar niet de wissel zelf. Zorg goed dat het hele lijf in balans en op aansluiting blijft, zonder dat je te veel zijn handje vasthoudt.” Alex laat Lisette de wissels op wat ongebruikelijke plaatsen rijden, zodat haar paard ze niet verwacht. “Dit kan met alle oefeningen. Zo let hij beter op en zorg je dat hij beter altijd en overal op reageert. Nu je hem wat meer van achteren aanzet, zie je ook dat hij zijn hals steeds beter gaat gebruiken.” Na nog wat galopwerk vat Alex de les samen: “Probeer altijd antwoord te krijgen, zonder dat je continu eraan hoeft te zitten. Dit is een paard waarbij je soms de halslijn in de gaten moet houden. De hals moet minder naar voren gedrukt, maar meer naar boven, waarbij wel het stukje in de kaak en nek zacht moet blijven.”
SPANNING AFVLOEIEN De derde combinatie is Wesley Tesselaar met zijn zelf gefokte zesjarige Madjestic (v. Toto Jr.). Ook deze combinatie rijdt Z1. Echt een specifiek aanleuningsprobleem heeft Wesley niet met zijn paard, maar hij vindt het soms wel lastig in te schatten hoe hoog of laag hij zijn paard precies het beste moet instellen. Madjestic is een groot paard met een mooi front, maar lijkt in het begin iets gespannen. Alex laat de combinatie eerst rustig losstappen. Wesley rijdt wat overgangen draf-stap en moet de eerste keren van Alex wat duidelijker zijn in zijn hulpen en direct een reactie verwachten. Het gaat al vlot beter. Alex: “Het is een snelle leerling! Hij komt na een paar keer proberen al mooi terug op je zit. Zorg dat je zelf steeds weer je handen ontspant, dan haal je ook bij hem wat spanning weg.”
‘Losrijden heeft een heel scala aan mogelijkheden, je hoeft echt niet altijd lang en laag te rijden’
NIET LANG-LAAG De grote Madjestic wordt best heet door het rijden van zoveel overgangen, dus Alex laat het duo middendraf rijden. “Blijf niet te veel weg van een paard zodra hij heet wordt. Zet hem aan het werk en ga uit je comfortzone. Rijd maar een middendraf en doe dat vooral lekker vooruit. Door meer voorwaarts te werken laat je hem steeds meer met vertrouwen richting je hand lopen.” Wesley realiseert zich ineens dat hij helemaal niet lang-laag heeft losgereden, maar dat Madjestic van het begin af aan al best bovenin loopt. Alex: “Losrijden heeft een scala aan mogelijkheden, je hóeft echt niet altijd lang en laag te rijden. Kijk naar wat jouw paard op dat moment nodig heeft. Laat je paard wel áltijd op lengte lopen en laat hem lopen in de lijn waar hij het beste in balans en naar de hand loopt. Vandaag was dat wat meer naar boven gezocht, maar wél in de rek naar voren. Er is geen standaardregel voor hoe je een paard instelt met losrijden. Het moet vooral functioneel zijn.”
POSITIE HOUDEN Al snel wordt Madjestic actiever van achteruit en wordt de aanleuning stiller. Alex laat Wesley nog wat schakelen in galop, waardoor ook de galop steeds meer in balans komt. “Je paard is van zichzelf erg vlijtig, dus jouw taak is vooral om hem in positie te houden. Pak ook maar wat sluitwerk mee in galop. Dit is al supermooi!”, complimenteert hij als Madjestic makkelijk terugkomt op het achterbeen. “Het is bij dit paard een kwestie van de juiste balans zoeken, niet een kwestie van in welke houding je hem rijdt. Hij vindt het nog hartstikke moeilijk, maar door er zo een beetje mee te spelen houd je het leuk voor hem”, complimenteert Alex nadat Madjestic wat mooie passen sluitwerk heeft laten zien. Ze nemen ook nog wat verruimingen mee. Madjestic begint in het uitstrekken in draf weer iets in de hand te duwen, vindt Wesley. Alex: “Dat komt ook omdat jij nog te veel vasthoudt! Maak steeds kleine ophoudingen omhoog.” Wesley werkt met Alex nog wat verder aan de tempowisselingen en overgangen, waarbij Madjestic zichtbaar steeds meer gewicht overneemt op de achterhand en lichter wordt aan de voorkant. Alex is tevreden: “Nu doet je paard het werk zélf. Als gevolg van het uitbalanceren, is je paard nu meer achterop gekomen. Van hieruit kan je gaan werken aan de verfijning”, besluit de trainer. <
Door te schakelen in de galop komt Madjestic van Wesley Tesselaar steeds meer in balans.
Wesley geniet zichtbaar van de les van Alex van Silfhout.
Wat vonden ze ervan?
In deze audio geven Myrthe, Lisette en Wesley een eerste reactie na afloop van hun instructie. Hoe hebben ze met hun paarden de les van Alex ervaren en wat vond de TeamNL bondscoach er zelf van?
ALEX VAN SILFHOUT
De uit Lunteren afkomstige Alex van Silfhout (1954) is sinds januari 2019 TeamNL bondscoach van de Nederlandse dressuursenioren. Daarvoor was hij twee jaar bondscoach van de dressuurjeugd. Van Silfhout volgde de opleiding in Deurne en werkte daarna op De Nieuwe Heuvel in Lunteren. Zijn eerste kaderpaard was Saint Ursus d’Olympe, waarmee hij in de jaren negentig succes had. Later reed hij met Olympus en Nimbly succesvol in de internationale sport. Met de dressuurruiters van TeamNL heeft Van Silfhout inmiddels de kwalificatie voor de Olympische Spelen van Parijs in 2024 op zak. Wil je nog meer zien en leren van Alex van Silfhout? Op Horseriding.academy vind je zijn uitgebreide Masterclass.
Bekijk de video
Wil je Myrthe, Lisette en Wesley in actie zien? En meer leren van Alex van Silfhout? Bekijk onderstaande video!
