RUWVOER DOOR DE JAREN HEEN

Of je nu een sportpaard, koudbloed of Shetlander hebt, het dagelijkse rantsoen van je paard bestaat voor 70 tot 100% uit ruwvoer. Een belangrijke voedingsbron dus. De kwaliteit van ons ruwvoer verandert echter ieder jaar. Pavo deed hier onderzoek naar en ontdekte een aantal opvallende trends.

Tekst Veerle Vandendriessche Beeld Arnd.nl

Het overgrote deel van het rantsoen van je paard bestaat uit gras, hooi, stro of voordroogkuil oftewel ruwvoer. Om een gezond rantsoen te kunnen samenstellen, is het belangrijk om de kwaliteit en voedingswaarde van het ruwvoer wat je paard krijgt te weten. Vijf jaar geleden ontwikkelde Pavo in samenwerking met laboratorium Eurofins Agro de Ruwvoer Quick Scan waarmee je ruwvoer kunt laten testen op energie-, eiwit- en suikerwaarde. Naast deze drie waarden wordt ook het drogestofgehalte gemeten. Met deze kennis kun je eventuele tekorten aanvullen om je paard zo een volwaardig rantsoen aan te bieden. Sinds de lancering van de Ruwvoer Quick Scan zijn er al 9684 ruwvoerstalen onderzocht in Nederland. En wat blijkt? Door de jaren heen zijn er een aantal duidelijke trends te bemerken. De belangrijkste trends worden hieronder uitgelicht waarbij de term ‘voldoende’ de gehaltes weergeeft die noodzakelijk zijn voor paarden die geen tot lichte arbeid verrichten (energy level low).

ENERGIE De hoeveelheid energie die ruwvoer levert aan je paard wordt bepaald door twee verschillende componenten, namelijk de hoeveelheid suiker in de cel van de grasstengel en de vezelsamenstelling van de celwand. De mate van suiker in het ruwvoer hangt af van de grassoort, het moment van oogsten op de dag en het seizoen van oogsten. De vezelsamenstelling van de celwand wordt bepaald door de leeftijd van het grasplantje, dat wil zeggen hoe ouder het plantje, hoe groter het aandeel niet-verteerbare vezel (lignine) en dus hoe lager het energie-aandeel. Ruwvoer dat weinig energie levert is zeer geschikt voor paarden die wel veel ruwvoer moeten kunnen eten maar minder energie nodig hebben. Bijvoorbeeld paarden met (aanleg voor) overgewicht. Opgroeiende paarden, sportpaarden, lacterende merries en drachtige merries daarentegen hebben ruwvoer nodig met een hoge energiewaarde. Uit de resultaten van de Quick Scan blijkt dat de waardes van energie in het ruwvoer ieder jaar fluctueert. Het ruwvoer levert door de jaren heen steeds minder energie. Afgelopen jaar was het in 47% van al het onderzochte ruwvoer nodig om bij te voeren met ruwvoer alternatieven en krachtvoer om aan de basis energiebehoefte te voldoen. Slechts 15 % van de onderzochte ruwvoerstalen bevatte voldoende energie voor topsportpaarden en drachtige en lacterende merries.

Ruwvoer dat weinig energie levert is zeer geschikt voor dikke paarden

EIWITTEN Ruwvoer levert naast energie ook het noodzakelijke eiwit om alle lichaamsprocessen te kunnen laten doorgaan. Het eiwitgehalte in de plant kan beïnvloed worden door bemesting, wat zorgt voor meer eiwitten. Ook het moment van oogsten bepaalt mede het eiwitgehalte, hoe ouder het grasplantje hoe lager het eiwitgehalte. In de resultaten van de Quick Scan is een duidelijke dalende trend van eiwit in ruwvoer te zien door de jaren heen. In 2021 bevat slechts 23% van de ruwvoeders voldoende eiwit voor topsportpaarden (energy level high) en drachtige en lacterende merries. 25% van het onderzocht ruwvoer bevat zelfs te weinig eiwit om basis lichaamsprocessen te kunnen laten doorgaan.

Tot 2019 was er een enorme stijging in het suikergehalte van ruwvoer

SUIKERS Van alle voedingswaardes in ruwvoer, heeft suiker de slechtste reputatie. Dit komt omdat een teveel aan suikers in een te korte tijd, duidelijke medische gevolgen kan hebben zoals koliek, diarree en hoefbevangenheid. Aan de andere kant is suiker een essentieel onderdeel voor de groei van de plant en ook het paard kan een zekere hoeveelheid suikers verwerken en gebruiken (energiebron). Wanneer we spreken over suikers in ruwvoer, hebben we het ook onvermijdelijk over fructanen. Er is er al veel onderzoek gedaan naar deze voedingsstof en we kunnen met zekerheid zeggen dat een grote hoeveelheid fructanen een duidelijke bijdrage levert aan hoefbevangenheid bij paarden. Het is alleen minder duidelijk hoevéél fructanen paarden kunnen opnemen via het ruwvoer zonder symptomen te ontwikkelen, hier zijn namelijk grote individuele verschillen in. Er wordt door verschillende onderzoeksgroepen over de hele wereld intensief gezocht naar het antwoord op deze vraag, zodat we onze paarden nog veiliger kunnen gaan voeren.

Als je kijkt naar de evolutie van het ruwvoer door de jaren heen is dat ook geen overbodige luxe, want vooral tot 2019 was er een enorme stijging in het suikergehalte van ruwvoer. Gelukkig daalde in 2020 en 2021 het suikergehalte weer, maar nog steeds heeft 40% van de onderzochte ruwvoeders een suikergehalte van 10% of meer. Dit percentage is het maximale gehalte wat aangehouden moet worden voor paarden die problemen hebben met de suikerhuishouding zoals bijvoorbeeld paarden met insulinedysregulatie, PPID of die gevoelig zijn voor hoefbevangenheid.

Ledenactie Pavo Ruwvoer- producten

Ook benieuwd naar de waardes in jouw ruwvoer? Met de Pavo Ruwvoer Quickscan kun je jouw ruwvoer laten testen op energie-, eiwit- en suikerwaarde. Naast deze drie waarden, wordt ook het drogestofgehalte gemeten. Ter vervanging of aanvulling van het ruwvoer heeft Pavo veel producten in het assortiment. KNHS-leden krijgen nu maar liefst 15% korting op alle ruwvoerproducten. Gebruik hiervoor de kortingscode KNHS15 op pavo.nl.

HOE ONTSTAAN WAARDEVERSCHILLEN? In de afgelopen jaren fluctueren de waardes van energie, eiwitten en suikers in het ruwvoer duidelijk. De kwaliteit van ons ruwvoer wordt mede bepaald door de weersomstandigheden, maar ook door het moment van oogsten. Het groeistadium van het gras heeft invloed op de waardes, hoe ouder het gras, hoe meer ruwe celstof maar lager eiwitgehalte. Het suikergehalte in ruwvoer wordt bij het oogsten met name bepaald door het tijdstip op de dag. Overdag wordt er door gras onder invloed van zonlicht suiker aangemaakt en ’s nachts wordt het suiker door het gras als energiebron gebruikt. Dus hoe later op de dag, hoe meer suikers in het gras. <

PAVO’S PRODUCTTIPS

Pavo heeft een aantal producten in het assortiment die kunnen worden ingezet als aanvulling of vervanging van het ruwvoer- rantsoen van je paard: > PAVO FIBRENUGGETS Pavo FibreNuggets kunnen worden ingezet als hoogwaardige ruwvoervervanger. De grote structuurrijke grasbrokken bevorderen kauwen en speekselvorming bij je paard. Het voer beschikt over meer dan 60 verschillende grassen en kruiden en is melasse- en graanvrij. > PAVO SPEEDIBEET Pavo SpeediBeet is een hoogwaardig ruwvoer dat de darmgezondheid ondersteunt. Het is gemaakt van ontsuikerde bietenpulp vlokken en bevat geen enkele toevoeging dus ook geen melasse of toegevoegde vitaminen en mineralen. > PAVO FIBREBEET Sommige paarden zijn moeilijk in conditie te houden, ze vallen in en de bespiering neemt af. Bijvoeren met (meer) krachtvoer is niet altijd de oplossing. Pavo FibreBeet is speciaal ontwikkeld voor paarden en pony’s met een conditieachterstand en bestaat uit een mix van supervezels uit SpeediBeet en luzerne. > PAVO DAILYPLUS Pavo DailyPlus is uitgebalanceerd ruwvoer (voedingswaarde gelijk aan goed hooi) dat je mengt met krachtvoer om kauwen en de speekselproductie van je paard te stimuleren.

MEER WETEN?

Heb je een vraag over het rantsoen voor je paard of pony of wil je een voeradvies op maat? Neem dan contact op met de voedingsdeskundigen van Pavo  op 088 0248 570 of  voeradvies@pavo.net