‘Lesgeven maakt me bewuster van mijn eigen rijden’

2 intructeurs in opleiding aan het woord

Voor veel paardensporters is op een gegeven moment het doorgeven van kennis een logische vervolgstap. Het geven van instructie en het begeleiden van collega-paardensporters geeft verdieping aan je eigen vakmanschap en tijdens de instructeursopleidingen krijg je de kans om van professionals te leren. Marten Luiten en Annelotte Felix leggen uit waarom zij voor de KNHS Instructeursopleiding kiezen.

Tekst Steef Roest Beeld Jacob Melissen

De instructeursopleidingen hebben een lange historie in Nederland. Door de jaren zijn de KNHS-instructeurs­opleidingen geëvolueerd naar hun huidige vorm, met daarin aandacht voor alle disciplines en alle niveaus. De Stichting ORUN is het centrale examenorgaan bij de KNHS. Het bestuur stelt de toetsplannen en de examens vast, is verantwoordelijk voor de benoeming en de scholing van de examinatoren en houdt zicht op de juiste uitvoering van de examens. Voor alle KNHS-opleidingen die succesvol zijn afgerond wordt een ORUN-diploma uitgereikt.

BETERE BASIS De twintigjarige Marten Luiten was het afgelopen jaar Europees kampioen bij de Young Riders. De student Bedrijfskunde heeft naast zijn kampioenspaard Fynona (v. Ampère) een heel aantal paarden tot zijn beschikking. Hij geeft naast zijn studie ook al wat lessen. Dit najaar begint hij aan het verkorte sporttraject om zijn instructeursdiploma te halen. Wat drijft hem dat te doen? ‘Ik heb al een aantal lesklanten en ik wil graag een betere basis om hen goed te kunnen begeleiden. De instructeursopleiding is een logische stap om dat te doen. Om mij heen hoor ik vrij veel mensen die enthousiast zijn over de instructeursopleidingen. Het is altijd goed om nieuwe kennis op te doen. Ik vind het wel belangrijk om dat vanuit een goede basis te doen. Ik heb het lesmateriaal al doorgenomen en ik denk dat ik qua didactiek of theoretische onderbouwing wel het een en ander kan opsteken. Ik heb in het rijden een nogal praktische achtergrond, al verwacht ik dat ik via mijn eigen trainers onbewust al heel veel theoretische onderbouwing heb meegekregen.’

IN ÉÉN STREEP DOOR De uit het Overijsselse IJsselmuiden afkomstige Annelotte Felix was met Amos de la Fazenda (v. Flemmingh) in de sport succesvol bij de jeugd en met Golden Challenge H reed ze internationaal bij de pony’s. Annelotte heeft het verkorte traject al afgerond en gaat in één streep door met Instructeur Basissport (ORUN 3). Ze vertelt: ‘Ik vind dat ik in het rijden en in het lesgeven veel aan de opleiding heb. Aspirant instructeur gaat vooral over het begin van het leren paardrijden. Ik vond het heel interessant om meer over didactiek te leren, wat kun je bijvoorbeeld van een kind verwachten? ORUN 3 gaat over de basissport en is meer gefocust op het verbeteren van een paard. Hoe kan ik dat het beste uitleggen aan een lesklant?’, zegt de studente HBO Bedrijfskunde enthousiast.

HET NUT VAN LESGEVEN ‘Leren lesgeven versterkt je eigen rijden.’ Een veelgehoorde uitspraak die veel trainers doen om de ontwikkeling van hun pupillen te stimuleren. Hoe zien Marten en Annelotte dat? ‘Het klopt inderdaad dat het lesgeven mijn eigen rijden veel bewuster maakt. Soms controleer ik mezelf ook na mijn lessen, ik wijs de ander bijvoorbeeld wel op het belang van lengtebuiging, maar hoe heb ik het zelf voor elkaar?’, licht Marten toe. ‘Ik heb al meerdere paarden gereden’, vult Annelotte aan. ‘Daardoor herken ik al sneller wat ik wil verbeteren aan ruiter en paard. Want ik heb een vergelijkbare situatie al eens meegemaakt. Andersom maakt het lesgeven me ook heel bewust van mijn eigen handelen. Wat doe ik nu eigenlijk precies als ik wil wijken? Door de jaren heen worden veel zaken automatisme en dan is het goed om weer eens bewust na te denken hoe ik de oefening zelf rijd. Er is in de cursus bijvoorbeeld behoorlijk wat aandacht voor biomechanica. Dat is logische materie en heel nuttig om mee te krijgen. Als je bijvoorbeeld heel erg klemt met een been kan een paard niet bol worden aan die kant, want je zit hem simpelweg in de weg. Het werkt voor mij heel goed om de theorie gestructureerd mee te krijgen, want dat maakt mij bewust van de logica achter het trainen en het management. Al moet ik zeggen dat ik graag boeken lees om mijn kennisniveau op te vijzelen, net als dat ik veel filmpjes kijk om te zien hoe andere ruiters te werk gaan.’

AUTOMATISME Luiten geeft al wat lessen, vooral aan pony- en jeugdamazones die tot en met het Z2 rijden. ‘Ik signaleer wat er gebeurt en leg vervolgens uit hoe ik dat zelf op zou lossen. Misschien zijn er nog veel duidelijkere manieren om het gevoel van rijkunst over te brengen aan mijn leerlingen. In die zin denk ik dat de instructeursopleiding mij veel kan brengen. Door de tijd heen heb ik met mijn eigen trainers een systeem opgebouwd waarin ik heb geleerd om zelfstandig te werken en problemen op te lossen. Bij jongere ruiters en amazones moet dat systeem zich nog vormen. Wat voor mij vanzelfsprekend is, of zelfs een automatisme, kan bij een ander nog om meer herhaling of uitleg vragen. Aan de andere kant valt er theoretisch wel wat winst te behalen, al ken ik natuurlijk wel de begrippen uit bijvoorbeeld het Skala der Ausbildung en krijg ik in mijn eigen lessen ook wel genoeg theorie mee. Maar die praktische manier van denken kunnen omzetten in een theoretische onderbouwing; dat gaat voor mij wel een meerwaarde zijn. Misschien levert het zelfs nieuwe inzichten op.’

VERSCHILLENDE NIVEAUS Maarten vervolgt: ‘Ik vind het superleuk om combinaties van verschillende niveaus te helpen. Ik heb een paar beginnende ruiters en amazones in mijn lessen, dat gaat allemaal nog heel spelenderwijs. Het valt me soms best tegen hoe moeilijk het kan zijn om de basis goed over te brengen. Met een aantal sportcombinaties train ik meer wedstrijdgericht, variërend van L2- tot Z2-niveau. Ik besteed veel aandacht aan het leren rijden van de proeven en begin daar al ruim voor de wedstrijden mee. Uit mijn eigen ervaring weet ik dat je veel punten kunt verdienen door netjes op de letter te rijden en de oefeningen af te werken. Die kennis geef ik graag door.’ Wil het duo verder met de vervolgopleidingen? ‘Ik denk dat je met paarden nooit uitgeleerd bent’, stelt Luiten. ‘De vervolgopleidingen Instructeur Basissport en Instructeur Wedstrijdsport (ORUN 3 en 4) lijken me logische vervolgstappen. Het is mijn doel om hier zo goed mogelijk in te worden.’ Ook Felix is vastbesloten om de opleidingen af te ronden. ‘Ik weet niet of ik ORUN 4 er meteen aan vastplak, maar ik denk het wel. Ik leer elke keer zoveel nieuwe dingen, waar ik ook in mijn eigen rijden zoveel aan heb. In dit vak raak je nooit uitgeleerd, dus wellicht is in de verdere toekomst Trainer/Coach (ORUN 5) ook nog een goede mogelijkheid.’ <

Annelotte: ‘Het lesgeven maakt me bewust van mijn eigen handelen’


Marten: ‘Het is altijd goed om nieuwe kennis op te doen’

KNHS INSTRUCTEURS­OPLEIDINGEN

De KNHS Instructeursopleiding begint voor iedereen hetzelfde. Elke instructeur in opleiding begint onderaan de ladder, bij de opleiding Aspirant Instructeur (ORUN 2). Deze basisopleiding is bedoeld voor mensen die in de toekomst de volledige instructeursopleiding willen volgen tot zelfstandig instructeur. Voor deze allround-opleiding geldt de minimumleeftijd van 16 jaar en wordt er in het rijden B-/L-niveau gevraagd. Daarnaast ben je in staat om een parcours van 60 cm. te springen. Om door te kunnen naar de opleiding Instructeurs Basissport (ORUN 3) heb je voor het rijden en het lesgeven minimaal een 7 nodig , rijd je minimaal op L-niveau en kun je een parcours van 70 cm. springen. De opleiding duurt 18 maanden en gedurende de 30 opleidingsbijeenkomsten komen onderwerpen als didactiek, dressuur, springen, lesgeven en management aan bod.

Het examen bestaat uit digitale toetsen, een portfolio, het trainen van paarden en het lesgeven. Daarnaast moet je de geschiktheid van een paard kunnen beoordelen. Met de cursus op niveau 3 kun je recreatieruiters en ruiters in de laagste klassen van de basissport lesgeven. Om door te kunnen naar Instructeur Wedstrijdsport (ORUN 4) heb je wederom zevens voor het rijden en lesgeven nodig, pas in dit stadium wordt een specialisatie gevraagd. Naast dressuur, springen of eventing zijn manegelessen, mennen, voltige, IJslandse paarden, western, freestyle of paardrijden voor gehandicapten mogelijke specialisaties. De opleiding Trainer/Coach (ORUN 5) is voor de instructeurs die de ambitie hebben om op Grand Prix-niveau les te geven. Je leert om sportoverstijgende kennis te vertalen naar de paardensport en leerlingen heel specifiek te begeleiding in hun ontwikkelingen als topsporter.

MEER WETEN?

Is het ook jouw droom om je te ontwikkelen tot zo’n gedreven en kundige instructeur? Op www.knhs.nl/opleidingen vind je alle informatie over de KNHS Instructeursopleidingen.