Stabletainment
Vermaak je paard op stal
Veel sportpaarden brengen een groot deel van hun leven op stal door. Dat is niet altijd optimaal, maar met het juiste management, zoals voldoende beweging, de mogelijkheid tot sociaal contact en ruimschoots ruwvoer, hoeft dat niet problematisch te zijn. Je kunt als eigenaar ook op een pensionstal aanpassingen doen om die uren op stal comfortabeler te maken.
Tekst Steef Roest Beeld Arnd.nl
'Het begrip verveling bestaat niet bij een dier. Paarden kunnen zich niet vervelen. Ze kunnen alleen maar gefrustreerd zijn als ze hun essentiële behoeftes niet kunnen uitvoeren,’ begint klinisch etholoog Machteld van Dierendonck. ‘In de natuur zijn paarden 24 uur per dag bezig. Het normale ritme voor een paard bestaat uit twee tot drie uur scharrelen en foerageren, daarna volgt een uur rust. Daar is zelfs een fysiologische noodzaak voor, want ze hebben geen galblaas. Wij geven ze kort gezegd eten zonder te bewegen en beweging zonder te eten en soms ook nog zonder maatjes. Het is dan voor een paard behoorlijk saai om ruim 20 uur per dag in een stal te staan, zelfs als hij kan neuzen met de buurman en de overbuurvrouw kan zien. Een paard staat van nature permanent in contact met andere paarden en is altijd op zoek naar voedsel en ander bezigheden, zoals rollen, schuren en bewegen. De noodzaak om dat te doen is verankerd in het paardenbrein en niet verdwenen omdat wij paarden al zo lang op stal houden. Paarden zoeken alternatieven om toch aan die essentiële behoeften tegemoet te komen. Dat kan ontaarden in een stalondeugd. Volgens mij geen abnormaal gedrag, maar eerder normaal gedrag in een abnormale omgeving. Het helpt als je een paard wat meer te doen geeft op stal. Zo ontstaat ook geen zoektocht naar alternatieve gedragingen.’
SOORTGENOTEN ZIEN ‘Paarden zien graag soortgenoten, ook terwijl ze eten. In een box met vier muren kan dat niet. Onder de luiken zie je vaak hoopjes hooi liggen. Paarden nemen een hap en kijken dan al kauwend over de deur naar hun stalgenoten.’ Volgens Machteld is dit in het geval van een schuifdeur makkelijk op te lossen. De schuifdeur kan een stukje open worden gezet en vervolgens worden vastgezet. Het ruwvoer kan in de gang worden verstrekt. Dit voorkomt ook verspilling, want een paard eet geen vervuild hooi. ‘Het nadeel is dat de stalgang nooit helemaal strak aangeveegd is, maar daar tegenover staat dat dit dichterbij natuurlijk gedrag staat. Sommige stallenbouwers nemen dit mee in hun ontwerp.’ COMMUNICATIE Johanneke van der Harst heeft normaliter haar paarden aan huis staan en heeft veel van de basisprincipes en voorbeelden die Machteld noemt in de praktijk gebracht. Toen zij vanwege training van haar paard tijdelijk op een pensionstal bivakkeerde, kwam ze erachter dat ze haar eigen ideeën over paarden houden niet een-op-een kon overnemen. ‘Op een pensionstal heb je te maken met pensionstaleigenaren en stalgenoten. Dat geeft soms interessante situaties. Van een stalhouder begrijp ik goed dat hij niet te veel extra werk wil, maar ook mijn stalgenoten hadden behoefte aan extra uitleg.
Ze vroegen zich bijvoorbeeld af of die wilgentakken in de paddock niet gevaarlijk waren. In een stalvergadering kon ik uitleggen waar mijn drive om paardenwelzijn te verbeteren vandaan kwam. Dan moet je jezelf niet als een vrijheidsstrijder positioneren, maar een middenweg vinden die voor iedereen werkt. Voor mijn paarden kan bijvoorbeeld een baal kuilgras in de paddock goed werken, maar een paard dat gevoelig is voor hoefbevangenheid, is daar juist niet bij gebaat. Het draait dan om communicatie en het zoeken naar een compromis, zoals het gebruik van overjarig hooi of het ophangen van een paar strozakken. Het uitgangspunt is begrip tonen voor elkaar en denken in mogelijkheden.’
TAKKEN Van Dierendonck: ‘Bezig zijn met takken sluit aan bij natuurlijk gedrag. In de natuur is een paard een deel van de tijd bezig met schors eten. Je kunt niet elke boomsoort gebruiken, want er zijn ook giftige exemplaren. Wilgentakken worden veel gebruikt en ik merk dat paarden die waarderen. Een nadeel is dat ze tot een positieve dopingtest kunnen leiden. Alternatieven zijn takken van de els of de hazelaar. Veel is al geschreven over takken voeren. Bij sommige kwekerijen kun je zelfs bomen en struiken kopen die geschikt zijn voor paarden.’ Van der Harst geeft als praktische tip om de takken vast te maken, bijvoorbeeld aan de tralies van de boxdeur of het hek van de paddock. ‘Zo voorkom je dat paardenbenen beschadigen als paarden ermee slepen.’
In de natuur zijn paarden 24 uur per dag bezig’
Begrip voor stalhouder
‘Paarden staan behoorlijk wat uren op stal en ik vind het fijn als er wat verrijking is,’ vertelt Karin de Bruin. ‘Ik doe mijn best om het zo goed mogelijk te doen voor mijn paard, maar ik heb ook begrip voor mijn stalhouder die de zorg voor 20 tot 30 paarden heeft. Er zitten simpelweg beperkingen in wat een pensionhouder kan doen. Ik vind het leuk om te bekijken wat ik zelf kan doen om mijn paard een zo plezierig mogelijke tijd op stal te geven. Ik hoop dat mijn stalgenoten meekijken en ik hen kan inspireren om hetzelfde te doen. Ik hang kleine hooinetjes op met kruiden, leg wat takken in de stal en gebruik grote fijnmazige hooinetten, zodat mijn paard langer met zijn eten doet. Dat geeft me het idee dat mijn paard blijer op stal staat.’
SPIEGELS Een paard dat veel alleen op stal staat, is vooral gebaat bij een ander paard waarmee hij altijd contact kan maken. In een uiterste geval kan een paard gebaat zijn bij een spiegel. Van Dierendonck: ‘Ik heb ervoor gezorgd dat op de faculteit Diergeneeskunde spiegels in de isolatiestallen zijn opgehangen. Een paard herkent zijn eigen spiegelbeeld niet, waardoor de spiegel het idee geeft van een soortgenoot in de buurt. Jonge hengsten moeten er soms wel aan wennen. Een opgewonden spiegelbeeld versterkt de opwinding soms. Denk wel om de veiligheid. Spiegels van plexiglas breken niet zomaar. Je kunt de spiegels ook achter tralies hangen.’
CREATIEF MET VOER Een appel in de waterbak is volgens Van Dierendonck ook een tip om paarden langere tijd bezig te houden. ‘Dit werkt alleen in een grote waterton, omdat het voor een paard dan moeilijk is om grip te krijgen op de drijvende appel. In een automatische waterbak, zoals die in veel stallen hangt, is dit veel minder effectief. Vergelijkbare oplossingen om een paard bezig te houden zijn strotouwtjes ophangen met daarin een appel en wortel geknoopt, wortels tussen het hooi in een fijnmazige slowfeeder, of blokjes wortel en appel en een touw invriezen in een groot ijsblok. Ook zijn ballen te koop waarin je krachtvoer of hooi kunt stoppen.’
Wat kun je zelf doen?
- Hooi voeren in de stalgang
- Creatief zijn met voer
- Takken in de stal of paddock leggen
- Meerdere slowfeeders gebruiken
- Spiegels ophangen
MEERDERE SLOWFEEDERS De nacht is voor de meeste stalpaarden het langste interval tussen twee ruwvoerbeurten. Volgens Machteld is het zaak om ervoor te zorgen dat paarden in deze periode voldoende met hun eten bezig kunnen zijn. ‘Ik adviseer om voor de nacht een of meer slowfeeders op verschillende plekken op te hangen, eventueel met verschillende maasgroottes. Daar kun je een mengsel van hooi, kuil of gerststro in stoppen. We weten dat bijvoorbeeld wevers in deze situatie minder weven, omdat een paard zich van slowfeeder naar slowfeeder beweegt. Geef ook een flinke hand hooi los op de grond, zodat de ergste honger eerst wordt gestild.’ <