Zeshonderd kilometer op pad
Te paard van Groningen naar Vaals
Zeshonderd kilometer te paard door Nederland, kan dat? Carolien Staal deed het. Deze zomer reed ze met haar twee Welsh Cobs van Groningen naar Vaals. Voor Paard&Sport deelt ze haar ervaringen.
Tekst en beeld Carolien Staal
‘Het uitzetten van routes is tijdrovend, onderdeel van de voorpret en heel persoonlijk’
Het plan om een alternatief Pieterpad te rijden werd uit nood geboren. Vanwege de coronamaatregelen besloot ik om mijn geplande reis door Duitsland voor 2021 te wijzigen en ‘eerst maar eens’ door Nederland te rijden. Een route door Groningen, Drenthe, Salland, de Achterhoek, Montferland, de Maasduinen in Noord-Limburg en tot slot via Sittard naar Zuid-Limburg, om uiteindelijk te finishen bij het drielandenpunt in Vaals. Aangevuld met een rondje Veluwe van 200 kilometer, mijn favoriete gebied in Nederland kon ik niet overslaan. Eind april vertrok ik met Timo en Brandy in de stromende regen vanuit Tjuchem, in Noordoost-Groningen, op weg naar Westervoort. In dit deel van Groningen zijn accommodaties waar je met paarden terecht kunt niet dik gezaaid.
Via een oproep op Facebook hadden twee lieve paardenmensen mij en de paarden een plekje aangeboden. Dat was meteen mijn eerste inzicht op deze reis. Groningers zijn niet stug! Het wordt tijd dat we dit soort stigma’s overboord gooien. De eerste bruggetjes waren spannend. Je kent ze wel, van die houten bruggetjes die zo lekker veel kabaal maken onder de paardenhoeven. Maar het werd al snel gewoon, bij de vijfde brug liepen beide paarden er zonder aarzelen overheen. Wanneer je zo lang onderweg bent, ontkom je niet aan obstakels. Nederland is het land van de hekken, in alle formaten, soms goed en vaak iets minder goed onderhouden. Mijn paarden zijn goed getraind en meestal is het niet nodig om af te stappen. Bruggen over de snelweg blijven een uitdaging. Timo vindt het na acht jaar buitenrijden nog altijd griezelig. Hij staat onder appèl en blijft netjes bij me, maar slaat steevast uit naar de vrachtauto’s die onder de weg verdwijnen. Niet zo fijn als er net een fietser passeert. Indien mogelijk neem ik ruimte midden op de weg in en ga ik er in een drafje overheen. Indien er weinig ruimte is of druk verkeer, stap ik af en leid de paarden aan de hand, hoewel dat met twee paarden niet altijd even eenvoudig is.
Obstakeltraining Voor het rijden van lange buitenritten en meerdaagse tochten is een verkeersmak paard een absolute must. Je kunt een tocht uitzetten in een natuurgebied, waar je maar weinig verkeer zult treffen, maar obstakels als spoorwegovergangen, bruggen, viaducten, hekken en landbouwverkeer kom je overal tegen. Ga dit trainen, als vast onderdeel van je voorbereiding. Zoals je voor dressuur of springen overgangen oefent, zo oefen je voor buitenrijden het omgaan met obstakels. Een paard mag best bang zijn, het blijft een vluchtdier. Het doel van obstakeltraining is dat je paard leert om zo onvoorwaardelijk te vertrouwen op jouw leiderschap, dat hij niet in paniek raakt en beheersbaar blijft. De discipline TREC is een fantastische manier om je voor te bereiden op lange buitenritten. In de cursus voor de Buitenrijpas (binnenkort te vinden op Buitenrijden.nl) is er een speciale module over opgenomen.
ONTMOETINGEN IN DE ACHTERHOEK Op een dag reed ik tussen Barchem en Ruurlo over een brede zandweg, toen een fietser ons van achteren benaderde. Hij sprak me lachend aan: “Ik dacht even dat je een bewusteloos persoon aan het vervoeren was, toen ik dichterbij kwam zag ik dat het tassen zijn.” Hij reed een eindje met mij op en vertelde honderduit over de natuurgebieden in deze omgeving. Hij was verbonden aan het knooppuntennetwerk voor fietsers en was bezig met onderhoud. Het is veel leuker rijden door een gebied, als je de geschiedenis van de streek kent en weet hoe bepaalde natuurgebieden zijn ontstaan. Er bestaan nog maar weinig dwarsverbanden tussen wandelaars, fietsers en paardensporters. De KNHS werkt aan deze contacten, bijvoorbeeld met de mountainbikers. Ik zie nog veel meer mogelijkheden. We kunnen elkaar helpen en informatie delen.
OVERAL EN NERGENS Het meest boeiende van onderweg zijn is de verscheidenheid aan plekjes waar je terecht komt en de mensen die je ontmoet. Zo werd ik bij Manege Les Chevaux in Buinen opgevangen toen het enkele dagen verschrikkelijk weer was. Ik sliep in een huisje op de manege en mocht mijn broodje smeren in de personeelskeuken. Bij het Kokhoes in Markelo verbleef ik in een idyllisch bakhuisje, compleet met bedstede en uitzicht op de paarden. In Putten en Elspeet kreeg ik spontaan een diner aangeboden, bij Manege Bergemo in Heijen mocht ik mijn tentje in de tas laten en mijn slaapzak in een huifkar uitrollen. In Susteren en Hulsberg sliep ik op strobalen en at ik gevriesdroogde expeditie maaltijden, in Bellfeld stond de tent midden in een gigantische weide, zonder voorzieningen. In Emst, Putten, Lomm en Well overnachtte ik in luxe B&B’s, met zeepjes in de douche en een koelkast op de kamer. De meest bijzondere overnachting was wel Schweikhuizen. Via een advertentie voor hoefschoenen op Facebook kwam ik in contact met Leanne.
‘Wanneer je zo lang onderweg bent, ontkom je niet aan obstakels’
Toen ze hoorde dat de route langs haar dorp liep, bood ze spontaan een slaapplaats aan. De hele avond werden we op zijn Limburgs in de watten gelegd, met lekker eten, goede gesprekken en een warme douche. Zelfs de was werd voor me gedaan en ik mocht de paardenpaspoorten droog föhnen. De paarden graasden in een ruime weide en wij installeerden ons in de paardenstal, die we voor de gelegenheid met hooibalen ombouwden tot slaapkamer. Dit zijn de dagen die je nooit meer vergeet.
OVERNACHTEN EN DAGAFSTANDEN Op Buitenrijden.nl vind je verschillende PaardenWelkom bedrijven. Dit zijn locaties waar je met je paard kunt overnachten, of waar bijvoorbeeld een rustplaats is bij een eetgelegenheid. Maak de dagafstand niet te lang, ideaal is 18-28 km. Als je ontspannen op pad wilt, met voldoende gelegenheid om te pauzeren en te navigeren, is een afstand van rond de twintig kilometer voldoende. Sporters zullen zeggen dat ze dit in twee uurtjes kunnen doen en dat het niets voorstelt, maar als je met bepakking rijdt, haal je geen nog geen 10 km per uur. Ga je langer dan drie dagen, houd er dan rekening mee dat je paard moe wordt van alle indrukken. Loop er eens een stukje naast en las wat vaker graaspauzes in. Iedere 1,5 uur tien minuten grazen is goed voor de maag, rug en het humeur van je paard. En tevens voor jouw benen.
ROUTE Zeer regelmatig krijg ik het verzoek: “Mag ik jouw route gebruiken?” Al mijn routes staan openbaar op de navigatie-app Komoot, maar ik ben er geen voorstander van om routes klakkeloos over te nemen. Het uitzetten van routes is tijdrovend, dit is onderdeel van de voorpret en tegelijkertijd heel persoonlijk. Zoek je de kortste en meest veilige route of zijn je dagafstanden lang en geef je de voorkeur aan mooie paden? Wil je bepaalde obstakels vermijden of moet je boodschappen doen onderweg. Ga je uitgebreid lunchen bij een uitspanning of picknick je liever in het bos? Bij het overnemen van andermans route, maak je dezelfde fouten, rijd je op hetzelfde punt verkeerd en weet je niet zeker of het ook voor menners geschikt is (als je van een ruiter overneemt). Beter is het om een training (digitale) navigatie en kaartlezen te volgen. In 2022 komt er op Buitenrijden.nl een module over dit thema beschikbaar, die je eenvoudig online kunt volgen.
‘Het mooiste aan een trektocht is de verscheidenheid aan plekjes onderweg en de mensen die je ontmoet’
FLEXIBELE PAARDEN Op een trektocht wordt ook van de paarden enorm veel flexibiliteit gevraagd. Je weet vooraf niet waar je terecht komt. Tijdens mijn reis varieerde de overnachtingsplek voor de paarden van een gigantische, vette weide tot een miezerige zandpaddock. Dit is één van de meest stressvolle onderdelen van een meerdaagse trektocht. Er is niet altijd een keuze. Ik ben gezegend met paarden die niet zo gevoelig zijn op hun spijsverteringssysteem. Wel hanteer ik onderweg twee harde voorwaarden. De eerste is dat mijn paarden niet in een box slapen. Paarden die zo sterk als team functioneren ervaren veel stress als je ze in de nacht op vreemd terrein apart van elkaar opsluit. Het is veel
'Op een trektocht wordt van de paarden enorm veel flexibiliteit gevraagd’
prettiger voor ze om samen buiten te lopen, waar ze steun aan elkaar hebben en kunnen ‘vluchten’ (zover als de ruimte dat toelaat) als er iets griezeligs gebeurt. Daarnaast is na een lange dagtocht vrije beweging goed voor het lichaam. De paarden zijn goed uitgerust, hebben soepele spieren en mooie droge benen, wanneer ze in de nacht hun eigen beweging kunnen reguleren. De tweede voorwaarde is dat er voldoende ruwvoer van goede kwaliteit beschikbaar is. Ik ben eerder bang voor te weinig dan voor teveel ruwvoer. Paarden die twintig tot dertig kilometer per dag lopen, raken niet zo gauw bevangen. Die moeten ‘s nachts goed eten, omdat ze daar overdag minder tijd voor hebben. Het was duidelijk te merken dat mijn paarden overdag meer behoefte hadden aan graaspauzes na een nacht met beperkt hooi, dan na een nacht in de weide.
Na een lange dagtocht is vrije beweging goed voor het paardenlichaam’
VOLBRACHT Eind juli kwam ik samen met de vriendin die mij de laatste twee weken begeleidde, aan op het drielandenpunt in Vaals. De afsluiting van een bijzondere zomer. Er moesten een aantal uitdagingen overwonnen worden; ik ging alleen op pad met twee paarden, tijdens de natste meimaand in jaren, op een route die voor tweederde over de openbare weg liep. Er ging veel energie zitten in zoeken naar het juiste materiaal, waaronder een goed zadel voor het pakpaard. En nog knaagt het, omdat ik vanwege de onophoudelijke regen in mei een paar etappes heb overgeslagen, tussen Drenthe en Overijssel. Die moeten dit najaar eigenlijk nog gereden worden. Na zeshonderd kilometer heb ik net het gevoel: ik ben er nu klaar voor. Plannen voor 2022 zijn in de maak. <
PAARDENSIGNALEN Binnenkort vind je op Buitenrijden.nl de cursus Paardsignalen, die je via online modules kunt volgen. Deze cursus is gebaseerd op het boek ‘Paardsignalen’. Elk moment van de dag geven paarden waardevolle informatie. Als je er maar oog voor hebt. Paarden zenden voortdurend signalen uit over hun gezondheid, welzijn, voeding en gedrag. Het is de kunst deze signalen waar te nemen, te begrijpen en te gebruiken. In deze modules leer je hoe je dit in de praktijk kunt brengen. De modules zijn interessant en zinvol voor iedere paardeneigenaar en een must voor iedereen die met zijn of haar paard op pad gaat.
MEER ZIEN? OP TREKTOCHT MET JE PAARD Trektochten rijden is een discipline op zichzelf. Paarden hebben andere vaardigheden nodig, die net zo goed getraind moet worden. Een trailpaard eet, drinkt en plast overal. Hij kan zich op iedere locatie ontspannen en zijn rust pakken. Carolien Staal schreef het boek ‘Op trektocht met je paard, een praktijkgids voor lange buitenritten en meerdaagse tochten’. Vol tips over training van paarden, maar ook over het voorbereiden van een meerdaagse, navigeren en nog veel meer. Je vindt het boek hier.
POSITIE BEPALEN Rijden op onbekend terrein betekent navigeren. In Nederland zijn uitgebreide netwerken van officiële ruiterroutes, waarvan sommige zijn bewegwijzerd in het veld, en anderen alleen digitaal beschikbaar zijn. Dit vraagt wel wat handigheid van de ruiter of menner. Op de kaart van Buitenrijden.nl kun je altijd zien waar je bent. Een live tracker geeft je positie aan zodat je meteen weet of je nog op een ruiterpad rijdt of waar de route loopt. ‘Locatie delen’ moet wel aanstaan op je telefoon.
